Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to schorzenie, które jest czwartą przyczyną zgonów na świecie.

Aż 20 proc. pacjentów ma zaawansowaną postać choroby, w której mimo intensywnego leczenia występują uciążliwe objawy oraz zaostrzenia choroby wymagające hospitalizacji.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc to trwałe ograniczenie przepływu powietrza do dolnych dróg oddechowych, co powoduje wytworzenie się stanu zapalnego w oskrzelach i płucach.

Do najczęstszych przyczyn zalicza się:

1. dym tytoniowy, który odpowiada aż za 90 proc. przypadków zachorowań,
2. zanieczyszczenie powietrza,
3. substancje drażniące płuca, np. opary chemiczne,
4. infekcje dróg oddechowych przebyte we wczesnym dzieciństwie,
5. nawracające infekcje oskrzeli i płuc,
6. astmę i nadreaktywność oskrzeli,
7. bierne palenie,
8. predyspozycje genetyczne.

Należy pamiętać, że nie każda osoba narażona na powyższe czynniki zachoruje na POChP. Duże znaczenie odgrywają uwarunkowania genetyczne i sama interakcja organizmu człowieka ze środowiskiem, w którym przebywa on przez większość czasu. Im dłuższy jest kontakt z zanieczyszczonym środowiskiem, tym wyższe ryzyko rozwoju choroby. Główną przyczyną zanieczyszczeń powietrza są urządzenia grzewcze w naszych domach, które jako paliwo wykorzystują węgiel kamienny.

Objawy POChP

Pierwsze objawy, jakie można zaobserwować w przebiegu choroby, to długotrwały kaszel pojawiający się szczególnie rano, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny. W kolejnych etapach choroby pojawiają się duszności, szczególnie po wysiłku fizycznym, które czasem wraz z rozwojem choroby mogą nasilać się zarówno w spoczynku, jak i podczas wysiłku fizycznego. W okresie jesienno-zimowym, kiedy jesteśmy narażeni na infekcje, kaszel potrafi się nasilać, co może doprowadzić do niewydolności oddechowej, a konsekwencji również do rozwinięcia się objawów niewydolności prawej komory serca.

Diagnostyka
Każdy palacz tytoniu po 40. roku życia skarżący się na długotrwały kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny oraz przebywający w zanieczyszczonym środowisku powinien poddać się diagnostyce w kierunku POChP. Samo rozpoznanie choroby opiera się na badaniu przedmiotowym oraz wywiadzie z pacjentem. Dodatkowo lekarz zleca również spirometrię i RTG klatki piersiowej. W przypadku podejrzenia, że pacjent może mieć dodatkowe powikłania ze strony układu oddechowego i układu krążenia, chory otrzymuje zlecenie na dwa dodatkowe badania: gazomterię i EKG serca.

Dzięki regularnemu wykonywaniu spirometrii lekarz określa, jaki jest stopień zaawansowania choroby i dobiera odpowiednią farmakoterapię.
Leczenie

Leczenie pacjentów polega na dążeniu do opanowania uporczywych objawów, takich jak duszności, kaszel, zmęczenie czy też wyczerpanie, które znacząco obniżają komfort życia pacjenta i stanowią ryzyko przedwczesnego zgonu.

Zastosowanie farmakoterapii w postaci leków rozszerzających oskrzela i sterydów wziewnych poprawia drożność oskrzeli i zmniejsza liczbę zaostrzeń choroby.

Bardzo ważne w przebiegu POChP jest zmniejszenie czynników ryzyka, np. palenia tytoniu, wpływu zanieczyszczonego środowiska oraz edukacja pacjenta polegająca na przekazywaniu informacji o samej chorobie i sposobie leczenia. Zaprzestanie palenia tytoniu przed ukończeniem 40 lat przedłuża życie chorym na POChP i zwiększa ich komfort.

Im szybciej choroba zostanie zdiagnozowana oraz wdrożone zostanie leczenie, tym mniejsze ryzyko wystąpienia ciężkich zaostrzeń.

Zapobieganie POChP

1. Najistotniejszym czynnikiem obniżającym ryzyko zachorowania jest unikanie palenia tytoniu oraz biernego wdychania dymu tytoniowego.
2. Innym równie ważnym czynnikiem jest stosowanie masek czy odzieży ochronnej przez osoby pracujące w zanieczyszczonym środowisku.
3. Wymiana pieców ogrzewanych paliwem stałym i zastosowanie ekologicznych źródeł ciepła zmniejszą poziom zanieczyszczeń środowiska. Dzięki temu u osób narażonych na wystąpienie POChP oraz już chorujących objawy nie będą potęgowały problemów z układem oddechowym.
4. Ważnym elementem profilaktyki zaostrzeń i powikłań choroby są szczepienia ochronne, zapobiegające infekcjom dróg oddechowych. Należą do nich szczepienia przeciwko grypie, covid-19 i pneumokokom.

Mgr farm. Beata Tyszkiewicz-Kmiecik, Świat Zdrowia, Grudzień 2022/Styczeń 2023, Nr 10.