Patientcentrerad konsultation

Termen konsultation kommer från latinets consulere att rådfråga. I patientcentrering poängteras att patienten rådfrågor läkaren En patientcentrerad konsultationsmetodik syftar till att effektivisera samtalet mellan läkare och patient, stärka patient-läkarrelationen, samt beakta både patientens och läkarens autonomi.

Trots all tid och engagemang läkare lägger på patientsamtal är problem i patient-läkarkommunikationen vanliga.

Patienter upplever ofta att läkaren inte förstått deras egentliga problem, att de inte blivit tagna på allvar eller fått svar på sina frågor. Samtidig frustreras läkare av att inte nå fram med information och svårigheter att hålla tidsramar.

Patientcentrering erbjuder verktyg som kan minska dessa problem.

Vad är en patientcentrerad konsultation ?

I ett traditionellt patient-läkarsamtal görs en noggrann genomgång av aktuella symtom, tidigare sjukdomar, sociala förhållanden etc. Det är ofta läkarens agenda som styr.

Centralt i en patientcentrerad konsultation är att tidigt ta reda på hela patientens agenda. Denna är inte alltid uppenbar utifrån det första som tas upp.

Ofta används stödorden Tanke, Oro, Önskan eller 3F : Föreställningar, Farhågor, Förväntningar (i engelsk litteratur ICE : Ideas, Concerns. Expectations).

Målet med konsultationen är, förutom det självklara att läkaren gör en välgrundad medicinsk bedömning inom en given tidsram, att läkaren och patienten uppnår en gemensam förståelse.

Förutom att uppfylla värdegrundande mål kan patientcentrering påverka utfallet av konsultationen  och associeras med :

• Nöjdare patient och nöjdare läkarens
• Effektivare konsultationer – patientens problem identifieras mer träffsäkert
• Förbättrade hälsoparameter, såsom psykisk hälsa och fysisk funktionsförmåga
• Färre läkarbesök och kortare vårdtider
• Förbättrad följsamhet och minskad receptförskrivning
• Minskat behov av diagnostiska utredningar och remisser
• Minskad anmälningsrisk

En patientcentrerad konsultation kan definieras utifrån de utfall man vanligtvis använder sig av i patientenkäter som OECDs hälsorapport 2013 :

• Patienten upplever sig lyssnad på.
• Patienten får ställa frågor (även de svåra om tanke och oro) och får svar på dessa.
• Patienten får tillräckligt av den information hen själv bett att få kring orsak och behandling och tillräcklig kunskap för att kunna vara delaktig i beslut om dessa.

För att uppnå detta behövs ofta följande konsultationsverktyg :

• Klargör tidigt patientens agenda med Tanke, Oro och Önskan för att få reda på patientens frågor. Nedanstående underlättar detta. Om konsultationen haltar har man ofta missat någon av dessa, gå tillbaka.
• Håll isär patientens del och läkarens del. Detta hjälper läkaren att få fram patientens agenda vilken är nödvändigt för den fortsatta konsultationen.
• Avbryt inte då patienten beskriver sitt problem – enligt studier tar det i genomsnitt ca 90 sekunder, läkare avbryter ofta efter ca 20 sekunder.
• Använd bekräftelser under samtalet ex ”Det låter besvärligt”, ”Vad bra att du kom”. Bekräftande är även ögonkontakt, vänligt nickande, korta stödsignaler (hm-m, ja) och att frågande upprepa det sista patienten sagt.
• Använd pauser, luckor och tystnad – kan hjälpa patienten komma vidare till den verkliga besök orsaken och våga ställa frågor.
• Använd sammanfattningar under samtalet – förtydligar för läkaren och patienten vad som kommunicerats – bekräftar för patienten att läkaren lyssnar och är mån om att förstå – sammanfattning av läkarens undersökningsfynd och bedömning samt av planering och uppföljning ger patienten möjlighet att ställa klargörande frågor.

En patientcentrerad metod

I Danmark och Sverige lärs kronologin ut än mer strukturerat i tre delar. Konsultationen startar i Patientens del och efter Läkarens del sen resultatet i Gemensam del.

Att låta patienten berätta om de problem hen söker för, utan att bli avbruten, kan uppfattas som en självklarhet. Studier visar att detta sällan lyckas. Läkaren har svårt att hålla tillbaka egna hypoteser och lusten att snabbt försöka lösa problemet, liksom ivern att trösta och lugna tar över. Konsultationens uppdelning i 3 delar motverkar detta. Både läkare och patient kan lugnt koncentrera sig i var sin del av konsultationen som sedan knyts ihop i Gemensam del.

Konsultationen steg för steg, så gör du :

Patientens del

• För att visa att du tror på patientens upplevelse av sina problem börjar du med ett välkomnande och ger ögonkontakt.
• Du inleder med en öppen invitation exempelvis ”Berätta” eller ”Vad vill du ha min hjälp med” och lyssnar lugnt av patienten (tar ca 1-3 minuter). Exempelfråga vid återbesök  ”Vad vill du att vi tar upp idag?”
• Bekräftar fortlöpande patientens upplevelse eller känsla av hur problemet påverkar livet. Exempelvis : ”Det låter besvärligt”, ”Du har haft det jobbigt”, ”Vad bra att du kom”. Bekräftelser legitimerar besöket och ökar chansen att patienten vågar uttrycka sina tankar.
• Sammanfattar patientens beskrivning. Detta är klargörande och lugnande för både patient och läkare och ger patienten möjlighet till korrektioner och tillägg. Exempelfråga : ”Om jag förstått dig rätt så…”. En sammanfattning blir bekräftande i sig.

För att förstå patientens hela besöksorsak behöver du också aktivt klargöra patientens agenda med tankar, oro och önskningar – patientens frågor :

• Tanke   Exempelfrågor : ”Hur har du själv tänkt kring dina besvär?”   ”Du har säkert några frågor du vill ha svar på?”
• Oro   Exempelfråga :   ”Är det något speciellt du oroat dig över och du vill ha svar på?”
• Önskan   Exempelfrågor :   ”Är det något särskilt du tänkt vi skulle göra idag ?”   ”Vad tänkte du att resultatet av dagens besök skulle bli ?”

Frågor om Tanke, Oro och Önskan kan uppfattas ifrågasättande och patienten svara defensivt. Genom att först bekräfta patienten minskar risken för detta.

Exempel på bekräftande fråga : ”Det låter besvärligt att ha så ont, hur har du själv tänkt kring dina besvär”. Eller ”Det låter jobbigt, vad bra att du kom ! Är det något särskild du vill ha min hjälp med ?”

Läkaren sammanfattar patientens del inklusive patientens Tanke, Oro och Önskan och avslutar med exempelvis : ”Har jag förstått dig rätt?”.

”Du har haft det på det eller det viset, du har själv tänkt och oroat dig för och önskar detta – har jag förstått dig rätt – är det något mer du vill tillägga innan jag ställer mina frågor?”.

Patienten görs medansvarig för vad som tas upp under besöket. Exempelfråga : ”Var det något annat du ville ta upp idag ?”.

Vid återbesök eller om patienten har många olika problem och något kanske får vänta : Exempelfrågor : ”Vad är viktigt för dig att vi tar upp idag ?” eller ”Vad vill du att vi fokuserar på idag ?”.

Läkarens del

• Läkaren arbetar differential diagnostiskt. Komplettering av anamnesen, läkaren förklarar i möjligaste mån meningen med sina riktade frågor.
• Klinisk undersökning och eventuella utredningar
• Bedömning

Gemensam del – dialog

• Inled gärna med att sammanfatta patientens Tanke, Oro, Önskan. Detta visar att du förstått varför patienten kommit och att du uppfattat patientens frågor.
• Patienten får i möjligaste mån svar på sina frågor utifrån sin ursprungliga agenda.
• Läkaren ger sin sammanfattande bedömning och patienten ges i möjlig mån underlaget till denna.
• Den på så vis åstadkomma gemensamma förståelsen ligger till grund för vidare planering i samråd med patienten.
• Exempelfråga ”Något du undrar över ?” och ”Vad tar du med dig ?” innan ni tar farväl.

Od diagnozy do terapii – od rozpoznania do leczenia

Proces diagnostyczno-terapeutyczny to dwie zasadnicze składowe konsultacji lekarskiej. Kiedy lekarz rozpoznaje chorobę i nazywa ją po ”imieniu”, wtedy pacjent zadaje pytania dotyczące możliwości leczenia tej choroby. Dzięki postępowi medycyny w ciągu wielu wieków, współcześni lekarze mają do dyspozycji cały arsenał teapeutyczny do zaoferowania pacjentom w ramach medycyny konwencjonalnej, jak również medycyny alternatywnej.

Terapia

Terapia – słowo pochodzi z greckiego therapeia usługa, pielęgnacja, gojenie.

Terapia w języku polskim oznacza leczenie wszelkich problemów zdrowotnych – zarówno somatycznych jak i psychicznych w tym psychospołecznych.

Inna definicja mówi, że terapia to wszystkie czynności profesjonalistów medycznych, których celem jest przywrócenie zdrowia choremu lub poprawa jakości życia chorego.

Farmakoterapia

Farmakoterapia to leczenie chorób przy użyciu leków.

W przypadku często występujących dolegliwości i lekkich urazów sportowych pacjenci lub ich rodziny sami kupują leki bez recepty, które są dostępne nie tylko w aptekach. Każdy z nas miał do czynienia z sytuacją kiedy bolała go głowa, a po zażyciu leku dostępnego bez recepty – na przykład paracetamol – dolegliwość ustąpiła w krótkim czasie bez konieczności wizyty u lekarza.

Czasami w wyniku intensywnego joggingu doznajemy kontuzji stawu kolanowego lub skokowego albo zapalenie ścięgna, które leczymy sami kupując lek bez recepty na przykład ibuprofen.

Któż z nas nie był ofiarą wirusów w sezonie jesienno-zimowym i kto z nas nie kurował się sam lekami reklamowanymi w radio, telewizji czy kolorowych czasopismach. W wielu polskich rodzinach jest zwyczaj łagodzenia objawów chorób wirusowych, występujących w sezonie jesienno-zimowym przy pomocy herbaty z miodem lub sokiem malinowym z dodatkiem dużej ilości cytryny.

Choć reklama leków bez recepty jest dozwolona również w Szwecji to jednak Polska telewizja i polskie radio bije na głowę swoje szwedzkie odpowiedniki, jeśli chodzi o czas antenowy poświęcony reklamie różnych cudownych preparatów, zapewniających super kondycję psychiczną, fizyczną, a także skuteczne i bezpieczne leczenie wszelkiego rodzaju chorób i dolegliwości. Skuteczność reklamy jest wielka w każdej dziedzinie – również w dziedzinie samoleczenia.

W przypadku objawów zwiastujących poważniejszą chorobę pacjenci – często w towarzystwie osób najbliższych – szukają pomocy u lekarza. Większość wizyt u lekarzy rodzinnych w Polsce oraz wizyt u lekarzy ogólnych w Szwecji kończy się przepisaniem leku na receptę. Podobnie większość chorób wymagających specjalistycznej opieki medycznej wymaga stosowania przewlekłego leków   na receptę.

Z przychodni lekarza rodzinnego lub z poradni lekarza specjalisty pacjent udaje się do apteki w celu realizacji recepty lub recept. Farmakologia i farmacja to kolejne dziedziny, których znaczenie w postępach medycyny w leczeniu chorób i objawów chorób jest nie do przecenienia.

Leczenie operacyjne czyli chirurgia

Chirurgia – dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem operacyjnym.

Któż z nas nie widział lekarza przebranego do operacji w białych, zielonych lub niebieskich ubraniach szpitalnych z maską na twarzy i skalpelem w ręce ?

Pomyśleć, że kiedyś chirurgia nie była uznawana za dziedzinę medycyny. Na uniwersytetach nie uczono chirurgii. Chirurdzy zdobywali wiedzę i umiejętności w cechach jako czeladnicy. Przed XIX wiekiem uznawano, że lekarze nie są od przecinania, ani krojenia czegokolwiek w tym ludzkiego ciala i że tym zajmują się rzemieślnicy, a nie medycy. Dopiero w XIX wieku chirurgia zaczęła być traktowana jako dział medycyny.

Praca chirurga jest ciągłym wybieraniem mniejszego ryzyka. Niekiedy okazuje się, że mniejszym ryzykiem jest zaniechanie operacji, np. leczenie operacyjne małej przepukliny u pacjenta z ciężką niewydolnością oddechową albo z niewydolnością serca stanowi większe ryzyko niż zaniechanie operacji.

Jeśli jest mowa o chirurgu to ma się na myśli specjalistę chirurgii ogólnej, która zajmuje się  głównie chirurgicznym leczeniem chorób brzucha.

Inne szczegółowe specjalności chirurgiczne to :

• Ortopedia;
• Urologia;
• Chirurgia dziecięca;
• Chirurgia klatki piersiowej;
• Chirurgia naczyniowa;
• Chirurgia sercowo-naczyniowa;
• Chirurgia układu nerwowego;
• Chirurgia onkologiczna;
• Chirurgia urazowa;
• Chirurgia szczękowo-twarzowa.

Psychoterapia

Psychoterapia – stosowanie metod psychologicznych w celu pomocy osobom zmagającym się z różnorodnymi problemami natury psychospołecznej.

Psychoterapia służy poprawie zdrowia psychicznego oraz rozwojowi relacji i umiejętności społecznych. Może dotyczyć radzenia sobie z dokuczliwymi zachowaniami, przekonaniami, obsesjami, myślami lub emocjami.

Termin psychoterapia pochodzi od greckiego psyche – dusza i therapein – leczyć.

Istnieją różne techniki psychoterapeutyczne. Większość polega na regularnych spotkaniach klienta (tak zwykle nazywa się pacjent korzystający z pomocy psychoterapeuty) lub grupy klientów z jednym lub kilkoma terapeutami. Wspólna cechą psychoterapii jest prymat metod psychologicznych, w odróżnieniu od leczenia psychiatrycznego, zorientowanego na metody medyczne i leki. Oczywiście psychoterapia i medycyna mogą się nawzajem efektywnie uzupełniać.

Psychoterapia jest traktowana jako zawód zaufania publicznego, ograniczony wymogiem zawodowej certyfikacji i superwizji i wykonywany przez osoby z wykształceniem psychologicznym lub psychiatrycznym po dodatkowych szkoleniach.

W rozumieniu medycznym należy podzielić psychoterapię na dwie różniące się od siebie dziedziny pomocy psychologicznej : pierwsza dziedzina to ścisła psychoterapia oraz druga to poradnictwo psychologiczne (pomoc psychospołeczna). Psychoterapia sensu stricto jest metodą z wyboru w leczeniu m.in. zaburzeń lękowych i zaburzeń osobowości. Pomoc psychospołeczna jest to mniej sformalizowane pomaganie – tam gdzie nie ma zdiagnozowanej choroby ani zaburzeń, ale jednak pacjent potrzebuje czyjejś pomocy.

Fizjoterapia

Fizjoterapia – zespół metod leczniczych wykorzystujących zjawisko reaktywności organizmu na bodźce. Celem fizjoterapii jest usuwanie różnych dolegliwości, przywracanie sprawności fizycznej, a także  zapobieganie postępowi i nawrotom choroby.

Specjalistami z zakresu stosowania fizjoterapii są fizjoterapeuci.

Rozróżnia się następujące działy fizjoterapii :

• Balneoterapie;
• Klimatoterapie;
• Hydroterapie;
• Kinezyterapie;
• Terapie manualna;
• Masaz leczniczy;
• Ergoterapie;
• Fizykoterapie.

Fizjoterapia  jest pojęciem nierozerwalnie związanym z ”rehabilitacją medyczną”.

Rehabilitacja medyczna – kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej fizycznie lub psychicznie, które ma na celu przywrócenie tej osobie pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności fizycznej lub psychicznej, a także zdolności do pracy oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym.

Ze względu na zróżnicowanie oddziaływań rehabilitacja (szczególnie rehabilitacja neurologiczna – neurorehabilitacja) jest często prowadzona przez interdyscyplinarny zespół terapeutyczny składający się z lekarzy różnych specjalności, fizjoterapeutów, terapeutów zajęciowych, pielęgniarek, logopedów, psychologów, itp.

Fizykoterapia

Fizykoterapia – jedna z form fizjoterapii i część medycyny fizykalnej, w której na organizm oddziałuje się rozmaitymi bodźcami fizycznymi pobieranymi z natury (słońce, borowina) lub wytwarzanymi specjalnymi urządzeniami (krioterapia, prądy różnego rodzaju).

Fizykoterapię można podzielić na :

• Elektroterapia (jonoforeza, elektrostymulacja, prądy diadynamiczne);
• Magnetoterapia (oddziaływanie polem magnetycznym);
• Ultrasonoterapia (ultradźwięki);
• Laseroterapia;
• Klimatologia i lecznictwo uzdrowiskowe;
• Balneoterapia ( woda mineralna, borowina, kąpiel solankowa, kąpiel siarkowodorowa, kąpiel kwasowęglowa);
• Hydroterapia (bicze szkockie);
• Aerozoloterapia (wziewania);
• Światłolecznictwo (promienie podczerwone i nadfioletowe);
• Helioterapia (kąpiele słoneczne);
• Termoterapia (oddziaływanie temperatura) :

Krioterapia (miejscowa np. owiewanie zimnym powietrzem lub ogólną np. zabiegi w kriokomorze),

Ciepłolecznictwo (sauna, parafina).

Rozpoznanie choroby i leczenie choroby

Rozpoznanie choroby i leczenie to najważniejsze składowe konsultacji lekarskiej. Pacjent przychodzi do lekarza po to, żeby dowiedzieć się co mu dolega i jakie są możliwości leczenia choroby czy dolegliwości. Prawidłowa diagnoza, czyli prawidłowe rozpoznanie, umożliwia wypowiedzenie się lekarza co do rokowania – prognozy i zastosowanie odpowiedniego leczenia.

Diagnoza to identyfikacja natury i przyczyny jakiegoś zjawiska. Diagnozowanie jest stosowane w wielu dyscyplinach. Na przykład w IT, gdzie diagnozowanie polega na badaniu związków przyczynowo-skutkowych przy użyciu myślenia logicznego, analizy i doświadczenia.

Diagnoza medyczna

Czasami postawienie diagnozy jest bardzo łatwe, a czasami bywa wyzwaniem. Jeśli chodzi o choroby często występujące, sami pacjenci nie mają trudności w rozpoznaniu choroby. W przypadku chorób rzadko występujących i przebiegających w sposób nietypowy, tylko lekarze mający specjalistyczną wiedzę i wieloletnie doświadczenie zawodowe mają wystarczające kompetencje do postawienia diagnozy.

Diagnoza medyczna, czyli rozpoznanie kliniczne to identyfikacja choroby, na którą cierpi pacjent. Diagnoza medyczna to wniosek wynikający z dokonanej przez lekarza  oceny objawów subiektywnych i objawów obiektywnych oraz badań dodatkowych (badań laboratoryjnych lub badań obrazowych).

Na proces diagnozowania składa się wywiad lekarski (badanie podmiotowe) i badanie lekarskie (badanie przedmiotowe).

Wywiad lekarski – badanie podmiotowe

Na proces diagnozowania składa się wywiad lekarski (badanie podmiotowe) i badanie lekarskie (badanie przedmiotowe).

Wywiad lekarski, wywiad chorobowy, badanie podmiotowe (z greckiego anamnesis) – podstawowa czynność w procesie diagnostycznym polegająca na zbieraniu wywiadu chorobowego.

Wywiad lekarski, czyli badanie podmiotowe składa się z kilku części :

• skargi głównej – powodu, dla którego pacjent zgłosił się do lekarza;
• wyczerpująca informacja na temat aktualnej dolegliwości – powodu, dla którego pacjent szuka pomocy lekarskiej;
• choroby towarzyszące – choroby przewlekłe i przebyte operacje;
• Funkcje narządów i układów – słuch, wzrok, ośrodkowy system nerwowy, serce i naczynia krwionośne, płuca, przewód pokarmowy, narządy moczowo-płciowe, układ ruchu;
• wywiad rodzinny – dotyczy chorób w rodzinie oraz stosunków między członkami rodziny;
• wywiadu społeczno-ekonomicznego – dotyczy sytuacji materialnej chorego, warunków w jakich mieszka i pracuje, używki (papierosy, alkohol, ewentualnie narkotyki);
• aktualna lista leków, które pacjent przyjmuje;
• allergie.

Badanie fizykalne – badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe, czyli fizykalne – część badania lekarskiego składająca się z oglądania (lac. obductio), obmacywania (lac. palpatio), opukiwania (lac. percussio) i osłuchiwania (lac. auscultatio).

Diagnoza kliniczna

Diagnoza kliniczna to diagnoza stawiana na podstawie symptomów zgłaszanych przez pacjenta oraz badania fizykalnego przeprowadzonego przez lekarza. Diagnoza kliniczna to diagnoza bez badań dodatkowych (laboratorium lub rentgen).

Diagnoza laboratoryjna

Diagnoza laboratoryjna to diagnoza oparta głównie na wynikach badań laboratoryjnych, a w mniejszym stopniu na badaniu fizykalnym pacjenta. Na przykład prawidłowo postawiona diagnoza choroby infekcyjnej zwykle wymaga badania podmiotowego i przedmiotowego, ale również badania laboratoryjnego określającego patogen wywołujący infekcje. Innym przykładem jest anemia – prawidłowa diagnoza anemii wymaga badania krwi.

Diagnoza radiologiczna

Diagnoza radiologiczna to diagnoza oparta głównie na wyniku badania obrazowego. Przykładem diagnozy radiologicznej jest złamanie ”zielonej gałązki” (ang. greenstick fracture). Jest to złamanie charakterystyczne dla wieku dziecięcego. Nazwa zaczerpnięta została ze sposobu niecałkowitego przerwania kości przypominającego dosłownie złamanie młodej, giętkiej gałązki krzewu.

Objaw kliniczny

Objaw lub symptom – zaobserwowana właściwość stanu pacjenta poddająca się ocenie lekarskiej stanowiąc podstawę do wnioskowania o czynnościach ustroju, jego narządów i tkanek zarówno w stanie zdrowia, jak i choroby.

Rozróżniamy objawy kliniczne :

1. objawy podmiotowe (subiektywne) – subiektywne odczucia pacjenta, jego osobiste doświadczenie (np. ból, duszność, zmęczenie, itp.),
2. objawy przedmiotowe (obiektywne) – objawy stwierdzane przez lekarza na podstawie badań (np. powiększenie narządu, szmery sercowe, zwiększenie liczby białych ciałek krwi).

Symptomatologia

Nauka zajmująca się opisem i grupowaniem objawów chorobowych jest symptomatologia.

Symptom jest zjawiskiem wywołanym przez chorobę – można powiedzieć, że manifestacją choroby jest właśnie symptom. W medycynie symptomy są pewnego rodzaju wiadomością dla samego pacjenta i następnie lekarza – wiadomością, która jest sygnałem do obserwacji i badania tego zjawiska jakim jest symptom.   

Symptomy zgłaszane przez pacjenta oraz objawy stwierdzane przez lekarza w badaniu pacjenta są zwykle niespecyficzne, ale ich kombinacja zwykle sugeruje określaną diagnozę.

Konstelacja symptomów i objawów niczym układanka puzzli jest podstawą do stawiania hipotezy co do możliwej diagnozy – czyli wskazówką do nazwania choroby ”po imieniu”.

Czasami symptomy nie mają potwierdzenia w badaniu klinicznym i odwrotnie niektóre objawy medyczne nie dają żadnych symptomów. Przykładem jest nadciśnienie tętnicze, które zwykle nie daje żadnych objawów i jest stwierdzane w trakcie badania przez pielęgniarkę lub lekarza. Można inaczej powiedzieć, że chory na nadciśnienie tętnicze jest asymptomatyczny. Lekarz stawia diagnozę choroba nadciśnieniowa u pacjenta, który może nie mieć żadnych symptomów, ale stwierdza się u niego okresowo lub stale podwyższone ciśnienie tętnicze.

Pacjenci zgłaszający się do lekarza ze swoimi dolegliwościami używają najróżniejszych określeń w celu przedstawienia swoich dolegliwości. Najczęściej używanym słowem przez pacjentów jest słowo ”boli” odmieniane przez różne przypadki. Po czasowniku boli pacjenci podają miejsce bólu : głowa, klatka piersiowa, plecy, brzuch, ręka, noga, gardło, ucho, itd. Innymi objawami – symptomami zgłaszanymi przez pacjentów są : gorączka, dreszcze, nudności, wymioty,  zawroty głowy, duszności, kaszel, zmęczenie, pogorszenie słuchu lub wzroku, katar, krwawienie z nosa, problemy z oddawaniem moczu,  krwawienia z pochwy, krwawienia z odbytu, zaparcia, wzdęcia, biegunka, kołatanie serca, obrzęki, bezplodnosc, impotencja, utrata masy ciala, częste oddawanie moczu, trudności w oddawaniu moczu, świąd skóry, wysypka, siniaki, depresja, bezsenność, halucynacje, zaburzenia pamięci, trudności w koncentracji, klaustrofobia, leki  itp.

W XXI wieku pacjenci korzystają coraz częściej z wirtualnych poradników,  gdzie podają swoje objawy – symptomy, odpowiadają na pytania dodatkowe i dostają odpowiedź o możliwości wystąpienia takiej lub innej choroby. Zwykle wirtualna diagnoza lub inaczej e-diagnoza zawiera komentarz, który sugeruje konieczność zgłoszenia się do lekarza i potwierdzenia hipotetycznej diagnozy uzyskanej przy pomocy komputera – inteligentnego, ale czasami omylnego konsultanta medycznego.

Badanie lekarskie = wywiad chorobowy + badanie fizykalne + badania dodatkowe

Badanie lekarskie – badanie przeprowadzone przez lekarza, które formalnie dzieli się na badanie podmiotowe (wywiad chorobowy) i badanie przedmiotowe (fizykalne). Badanie lekarskie najczęściej wiąże się także ze zleceniem badań wymagających laboratorium lub diagnostyki obrazowej.

Medically unexplained physical symptoms (MUPS or MUS)

Medycznie niewyjaśnione symptomy fizyczne to takie symptomy, których przyczyny lekarz badający pacjenta nie jest w stanie wytłumaczyć. Zalicza się do nich glównie nieokreślone bóle mięśniowo – szkieletowe, bóle gardła,, bóle brzucha, zmęczenie, zawroty głowy.

Mimo dużego postępu w medycynie jaki dokonał się w XX wieku lekarze pierwszego kontaktu – w tym lekarze rodzinni – mają na początku XXI wieku – w wielu przypadkach medycznych – problemy z postawieniem diagnozy. Szacuje się, że medycznie niewyjaśnione symptomy stanowią między 15% a 30% konsultacji lekarskich w podstawowej opiece zdrowotnej.

Część środowiska lekarskiego uważa, że medycznie niewyjaśnione symptomy mają przyczyny psychologiczne.

Wielu pacjentów prezentujących medycznie niewyjaśnione symptomy spełnia kryteria depresji lub lęku. Ale na podstawie aktualnej wiedzy nie można wnioskować, że depresja i stany lękowe są przyczyną medycznie niewyjaśnionych symptomów.

Błędy diagnostyczne i spóźniona diagnoza

Każda działalność człowieka obarczona jest możliwością popełnienia błędu. Dotyczy to także profesjonalistów medycznych na czele z lekarzami. Mimo wysokich wymagań stawianych kandydatom na studia medyczne, a następnie wieloletnich i żmudnych studiach medycznych oraz specjalizacjach lekarskich – lekarze popełniają w swojej pracy błędy. Błędy w diagnozowaniu chorób oraz spóźniona diagnoza medyczna to najczęściej występujące, najbardziej kosztowne i najbardziej niebezpieczne z możliwych błędów w praktyce lekarskiej. To stwierdzenie pochodzi z najdroższej i najbardziej skomercjalizowanej służby zdrowia na świecie czyli z USA. Niezależnie od systemu służby zdrowia w kraju, w którym żyjemy i leczymy się a także pracujemy jako profesjonaliści medyczni – ochrona zdrowia kosztuje, zdrowie jest bezcenne, a błędy medyczne kosztują – utratę zdrowia przez pacjenta i realne sumy pieniężne obciążające konto zakładu opieki zdrowotnej lub lekarza lub ubezpieczyciela.

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10

(ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) – międzynarodowy system diagnozy nozologicznej. Nozologia (nosos – choroba, logos – nauka) – dziedzina wiedzy medycznej, zajmująca sie klasyfikacją chorób i ich opisem. Główny podział klasyfikacji chorób opiera się na ich etiologii, patogenezie oraz objawach chorobowych.

ICD-10 jest opracowana przez WHO (World Health Organization) i obowiązuje w Polsce od roku 1996. Obecnie w opracowywaniu jest następna rewizja klasyfikacji ICD-11 a jej publikacja planowana jest na rok 2018.

ICD-10 zawiera kody : chorób, stany dotyczące ciąży, porodu i połogu, wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i aberracje chromosomalne, objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych, urazy , zatrucia i inne skutki działania czynników zewnętrznych, zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu, czynniki wpływające na stan zdrowia i kontakt ze służbą zdrowia.

Definicje choroby :

Choroba – jedno z podstawowych pojec medycznych; ogolne okreslenie kazdego odstepstwa od pelni zdrowia organizmu. Zdefiniowanie stanu chorobowego jest tak samo trudne, jak sprecyzowanie stanu pelni zdrowia.

Chroba polega na zaburzeniu funkcji lub uszkodzeniu struktury organizmu. O zaistnieniu choroby można mówić wtedy, gdy działanie czynnika chorobotwórczego wywołuje niepożądane objawy, różniące się od czynności zdrowego organizmu.

Choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to czuje się on źle, a owego złego samopoczucia nie można jednak powiązać z krótkotrwałym, przejściowym uwarunkowaniem psychologicznym lub bytowym, lecz z dolegliwościami wywołanymi przez zmiany strukturalne lub zmieniona czynnosc organizmu. Przez dolegliwości rozumiemy przy tym doznania, które są przejawem nieprawidłowych zmian struktury organizmu lub zaburzeń regulacji funkcji narządów.

W języku angielskim są dwa określenia na chorobę :

1. disease – wtedy gdy występują obiektywne patologiczne zmiany w organizmie;
2. illness – co oznacza czuc sie zle – czyli po prostu złe samopoczucie – a więc choroba bez obiektyw niewytłumaczalnych przyczyn.

Wiele dolegliwości jak na przykład bóle mięśniowe po treningu fizycznym, przeziębienie, kaszel związany z infekcja wirusowa, lumbago, kolka jelitowa niemowlęca, siniaki na skórze są różnego rodzaju since są zwykle stanami samoleczący się w ciągu określonego czasu i zwykle nie wymagają interwencji lekarskiej.

Jeśli pacjent jednak chce leczyć symptomy nie czekając na naturalny przebieg dolegliwości może stosować leki bez recepty : przeciwbólowe, krople do nosa, syropy wykrztuśne, akupunkturę, masaż, i inne interwencje, które są dostępne w arsenale współczesnej służby zdrowia. Na ile te interwencje poprawiają samopoczucie pacjentów i skracają naturalny przebieg roznych dolegliwosci jest sprawa kontrowersyjna. Efekt placebo jest znaczącym komponentem we wszystkich rodzajach leczenia zarówno konwencjonalnego jak i alternatywnego.

Czynniki chorobotwórcze :

1. Genetyczne.
2. Czynniki metaboliczne.
3. Biologiczne : wirusy, bakterie, pierwotniaki, płazińce, stawonogi, obleńce, priony.
4. Fizykochemiczne : promieniowanie, zatrute powietrze, skażona woda, ekspozycja na radon i ołów, trucizny.
5. Społeczne : nacisk społeczny, nieodpowiednie warunki życia, brak akceptacji, stres.
6. Czynniki behawioralne :
   • zbyt niska aktywność fizyczna;
   • dym papierosowy;
   • alkohol i narkotyki;
   • niezdrowa dieta;
   • niebezpieczny seks;
   • niedożywienie matek i dzieci.
   • Klasyfikacja Chorób

Najogólniejsza klasyfikacje chorób jest ich podział na choroby somatyczne i psychiczne. Choroby somatyczne to wszystkie te choroby które są odpowiedzialne za nieprawidłowe działanie fizycznych funkcji ustroju. Choroby psychiczne to takie, ktore wiaza sie z nieprawidłowym funkcjonowaniem psychiki organizmu. Obecnie nie uzywa sie okreslenia choroby psychicznej, zostało ono zastąpione zaburzeniami psychicznymi i zachowania.

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 podaje następujący podział chorób :

1. choroby autoimmunologiczne
2. choroby endokrynologiczne
3. choroby genetyczne
4. choroby hematologiczne
5. choroby metaboliczne
6. choroby narządów zmysłów
7. choroby neurologiczne
8. choroby nowotworowe
9. choroby pasożytnicze
10. choroby reumatyczne
11. choroby skóry
12. choroby stanu odżywiania
13. choroby tkanki łącznej
14. choroby układu krążenia
15. choroby układu oddechowego
16. choroby układu trawiennego
17. choroby urologiczne
18. choroby zakaźne
19. urazy lub przeciążenia
20. zaburzenia psychiczne i zachowania
21. zaburzenia rozwoju

Zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia

Stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności. W ostatnich latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego a także wymiar duchowy. Zdrowie to także zdolność i umiejętność pełnienia ról społecznych, adaptacji do zmian środowiska i radzenia sobie z tymi zmianami.

Wyróżnia się :

1. Zdrowie fizyczne – prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jego układów i narządów;
2. Zdrowie psychiczne :
   • Zdrowie umysłowe – zdolność do logicznego, jasnego myślenia,
   • Zdrowie emocjonalne – zdolność do rozpoznawania emocji, wyrażania ich w odpowiedni sposób, umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciem, lękiem, depresją, agresją;;
3. Zdrowie społeczne – zdolność do nawiązywania, podtrzymywania i rozwijania prawidłowych relacji z innymi ludźmi;
4. Zdrowie duchowe – u niektórych ludzi związane z wierzeniami i praktykami religijnymi, u innych osobisty zbiór zasad, zachowań i sposobów osiągania wewnętrznego spokoju i równowagi.

Zdrowie psychiczne

Wedlug WHO nie ma jednej, oficjalnej definicji zdrowia psychicznego, poniewaz roznice kulturowe, subiektywne odczucia oraz rywalizujące ze sobą profesjonalne teorie wpływają na to, jak termin ten jest rozumiany. Jedynym aspektem z którym zgadza się większość ekspertów jest to, że zdrowie psychiczne i zaburzenia psychiczne nie są do siebie przeciwstawne. Innymi słowy, brak rozpoznanej choroby psychicznej nie musi oznaczać zdrowia psychicznego.
Jednym ze sposobów na określenie stanu zdrowia psychicznego jest sprawdzenie jakości funkcjonowania danej osoby na co dzień. Jeśli jest zdolna do działania, potrafi znieść stres życia codziennego, utrzymać poprawne stosunki międzyludzkie i byc niezalezna, oraz jest w stanie odzyskać siły po trudnych sytuacjach życiowych, oznacza to, że jest to osoba zdrowa psychicznie.

Wyznaczniki zdrowia

Według WHO – Światowej Organizacji Zdrowia na zdrowie indywidualne i zdrowie zbiorowości wpływa wiele czynników. Są to głównie warunki środowiska otaczającego, czynniki genetyczne, warunki ekonomiczne, poziom wykształcenia, stosunki międzyludzkie w bliskim otoczeniu i w rodzinie. W mniejszym stopniu jest to dostępność i korzystanie z opieki zdrowotnej. Według Lalonde’a występują cztery czynniki wpływające na stan zdrowia człowieka. Są to :

1. Styl życia – jego udział jest największy 50-60 % i jednocześnie jego zmiana leży w zasięgu możliwości każdego człowieka;
2. Środowisko fizyczne oraz społeczne życia i pracy – 20%:
3. Czynniki genetyczne – 20%;
4. Służba zdrowia, która może rozwiązać 10% problemów zdrowotnych społeczeństwa.

Zdrowie nie jest stanem statycznym. We wszystkich okresach życia należy:

• chronić je – czyli zapobiegać chorobom (profilaktyka),
• doskonalić je, pomnażać, zwiększać jego potencjał (promocja zdrowia),