Definicja

Wyprysk kontaktowy wywołany jest w 75% przypadków czynnikami drażniącymi a w 25 % przypadków występuje jako alergiczny wyprysk kontaktowy.

Wyprysk kontaktowy niealergiczny inaczej kontaktowe niealergiczne zapalenie skóry (łac. Contact dermatitis, Contact eczema) – postać wyprysku, będąca skutkiem bezpośredniego kontaktu z czynnikami drażniącymi, niebędącymi alergenem.

• Aktywuj podgląd

Wyprysk kontaktowy alergiczny inaczej kontaktowe alergiczne zapalenie skóry (łac. Contact dermatitis allergica, Contact eczema allergica) – postać wyprysku, będąca skutkiem bezpośredniego kontaktu z alergenem, na który osoba wytworzyła uprzednio nadwrażliwość.

W 85 % przypadków wyprysku kontaktowego zmiany egzematyczne dotyczą skóry rąk – egzema rąk. Zmiany są symetryczne ale na ręce dominującej (zwykle prawej) bardziej nasilone.

Wyprysk na skórze rąk jest 2-3 razy częstszy u kobiet niż u mężczyzn i występuje zwłaszcza w grupie wiekowej 20-40 lat. Zmiany typu wyprysku występują też w innych okolicach ciała : szyja, przedramiona, nogi powyżej skarpetek, stopy, skóra owłosiona głowy.

Czynniki wywołujące

Egzema kontaktowa może mieć związek z środowiskiem pracy. Wyprysk kontaktowy niealergiczny jest wywołany substancjami drażniącymi i dotyczy głównie rąk w zawodach takich jak : kucharz, fryzjer, sprzątaczka, pielęgniarka, położna, ludzie pracujący w przemyśle rybnym.

Najczęstszymi czynnikami, wywołującymi kontaktowe alergiczne zapalenie skóry, są: chrom (zapałki, farby i barwniki, cement, beton), nikiel, kobalt (ozdoby, elementy ubioru, np. guziki), formaldehyd, terpentyna, guma (rękawiczki gumowe i lateksowe), leki, kosmetyki, szampony (w tym koloryzujące), kwiaty (mniszek lekarski, chryzantemy, stokrotki), olejek z drzewa herbacianego.

Około 50 alergenów jest przyczyna 75% alergicznego wyprysku kontaktowego. Nikiel i składniki perfum najczęściej wywołują wyprysk kontaktowy alergiczny. Nikiel jest używany do wyrobu różnego rodzaju narzędzi, uchwytów, monet. Nikiel jest składnikiem powszechnie używanych stopów z innymi metalami. Na 2500 składników perfum około 100 zaliczanych jest do alergenów kontaktowych. Ten rodzaj alergicznego wyprysku kontaktowego występuje najczęściej u kobiet na twarzy i na rękach.

Objawy i rozpoznanie

Pierwotnym wykwitem jest grudka wysiękowa oraz pęcherzyk. Ogniska wyprysku kontaktowego nie są wyraźnie odgraniczone od otoczenia. Często towarzyszy im świąd. Zmiany ustępują bez pozostawienia śladu.

Charakterystyczny obraz wykwitów. Próby ekspozycyjne polegające na nałożeniu na skórę wystandaryzowanych alergenów i odczytanie zmian po 48-72 godzinach. Testy skórne (patch test) wykrywają przyczynę około 80 % alergicznego wyprysku kontaktowego.

Diagnoza różnicowa

• Alergiczny wyprysk skórny dotyczy głównie dłoni, a wyprysk niealergiczny grzbietowych powierzchni rąk;
• Wyprysk łojotokowy;
• Łuszczyca;
• Impetigo;
• Grzybica;
• Świerzb;
• Neurodermit;
• Pustulosis palmo-plantaris.

Leczenie

Główne zasady leczenia wyprysku kontaktowego:

1. Eliminacja substancji drażniących lub alergenów;
2. Zmniejszenia objawów zapalenia za pomocą leków zawierających kortykosteroidy;
3. Wzmocnienie bariery skórnej dzięki stosowaniu kremów nawilżających.

Miejscowe stosowanie maści zawierających kortykosteroidy (hydrokortyzon, prednizolon, itp.) z dodatkiem antybiotyków. Nie należy przedłużać ich stosowania ze względu na ryzyko powikłań (np. trądzik różowaty). Ogólnie preparaty z grupy leków przeciwhistaminowych, niekiedy kortykosteroidy w małych dawkach. Ochrona zmian alergicznych poprzez specjalistyczną odzież jedwabną (np. dermasilk).

Profilaktyka wyprysku kontaktowego

• Unikanie alergenów wywołujących wyprysk;
• Unikanie środków drażniących skórę;
• Ograniczanie moczenia rąk;
• Używanie rękawic bawełnianych.