„Różne oblicza stresu pourazowego” – cytat z listów do redakcji miesięcznika „O czym lekarze Ci nie powiedzą”, Numer 4, kwiecień 2022:

„Droga Redakcjo,

Bardzo wiele osób wokół mnie zaangażowało się w pomoc uchodźcom z Ukrainy, a moja rodzina również gości kilka osób u siebie. Sporo się ostatnio mówi o tym, jak pomagać im mądrze i o syndromie stresu pourazowego PTSD, na który cierpią. Zastanawiam się, czy osoby go przeżywające mogą mieć wręcz skrajnie różne objawy? Na przykład jedna osoba dużo mówi i chętnie opowiada o swoich przeżyciach, a inna jest np. ciągle podenerwowana, wszystko ją drażni i wybucha z byle powodu. Jakie mogą być objawy PTSD?        Ilona

Redakcja:   Zgodnie z najnowszym wydaniem Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób  ICD-10 o zespole stresu pourazowego (PTSD, post-traumatic stress disorder) mówimy, jeśli u kogoś pojawią się objawy z 3 kategorii: ponownego przeżywania wydarzenia traumatycznego (wspomnienia, retrospekcje, koszmary), któremu towarzyszą uczucie strachu, grozy i dolegliwości fizyczne; unikanie myśli i wspomnień o wydarzeniu albo aktywności, sytuacji czy osób o nim przypominających; postrzeganie bieżącej sytuacji jako zagrażającej poprzez nadmierną czujność, pobudliwość i nadmiarowej reakcji na bodźce (np. huk petardy). Jakie jest fizyczne podłoże takich dolegliwości? Kiedy wspomnienia traumatycznego wydarzenia jest żywe, poziom adrenaliny jest stale wysoki – dana osoba może być nadmiernie czujna, podenerwowana i nie potrafi się zrelaksować.

Wspomnienia przetwarzane są przez hipokamp w mózgu, ale hormon stresowy, jakim jest adrenalina, może w pewien sposób blokować przetwarzanie wrażeń i przeżyć o minionym zdarzeniu, co powoduje pewne zapętlenie i zatrzymanie, skutkujące nawrotami i koszmarami. Wśród uczuć, które doświadczają osoby z PTSD wymienia się: rozpacz, przygnębienie, lęk, złość, poczucie winy, uczucie strachu i paniki, poddenerwowanie, nadmierną czujność, apatię, depresję, a także fizyczne objawy, takie jak – ból, biegunka, bóle głowy, kołatanie serca i bezsenność. Niektóre osoby mogą również w takich momentach nadużywać substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, leki).

W towarzyszeniu takim osobom ważna jest cierpliwość, wyrozumiałość, unikanie narażania ich np. na bodźce wyzwalające (mogą to być obrazy w telewizji lub w Internecie) oraz … dystans do samego siebie. Zachowania osoby z traumą mogą być przeróżne i zmieniać się z biegiem czasu, jeśli np. bywa nieprzyjemna, zamknięta albo rozdrażniona i łatwo się unosi – dobrze jest nie brać tego do siebie.

Zespół stresu pourazowego PTSD (od ang. post-traumatic stress disorder) – zaburzenie psychiczne będące formą reakcji na skrajnie stresujące wydarzenie (traumę), które przekracza zdolności danej osoby do radzenia sobie i adaptacji. Pośród tego rodzaju wydarzeń wymienia się działania wojenne, katastrofy, kataklizmy żywiołowe, wypadki komunikacyjne, bycie ofiarą napaści, gwałtu, molestowania, uprowadzenia, tortur, uwięzienia w obozie koncentracyjnym, ciężkie, trudne doświadczenie po zażyciu substancji psychoaktywnej, otrzymanie diagnozy zagrażającej życiu choroby itp.

Typowymi objawami PTSD są: napięcie lękowe, uczucie wyczerpania, poczucie bezradności, doświadczanie nawracających, gwałtownych mimowolnych wspomnień traumatycznego wydarzenia, flashbacków, halucynacji lub koszmarów sennych o tematyce związanej z doznaną traumą oraz unikanie sytuacji kojarzących się z doznaną traumą (np. doznawszy traumatyzującego wypadku samochodowego osoba z PTSD odczuwa silny lęk przed środkami transportu lub prowadzeniem samochodu i unika tego). Nierzadko początek zaburzenia występuje po okresie latencji, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przebieg PTSD ma charakter zmienny, ale w większości przypadków można oczekiwać ustąpienia objawów.

Zaburzenia pokrewne zespołowi stresu pourazowego

Z historii wojen znane są różne określenia pokrewne zespołowi stresu pourazowego, takie jak: zespół stresu bojowego, nerwica okopowa (ang. trench neurosis), drażliwe serce (ang. soldier’s heart), szok wywołany wybuchem (ang. shell shock). Opisywano także zaburzenia psychiczne związane przebywaniem w obozach zagłady – syndrom KZ.

Obraz kliniczny

Na obraz kliniczny zespołu stresu pourazowego składają się następujące objawy:

• przeżywanie na nowo urazowej sytuacji w natrętnych wspomnieniach (flashbackach) i koszmarach sennych
• poczucie odrętwienia i przytępienia uczuciowego
• odizolowanie od innych ludzi
• brak reakcji na otoczenie
• niezdolność do przeżywania przyjemności
• unikanie działań i sytuacji, które mogłyby przypomnieć przebyty uraz
• stan nadmiernego pobudzenia wegetatywnego z nadmierną czujnością i wzmożoną reaktywnością na bodźce oraz bezsennością
• lęk
• depresja
• myśli samobójcze.

Epidemiologia

Szacuje się, że od 3 do 6% osób należących do populacji ogólnej cierpi na PTSD. Po przebyciu poważnego urazu PTSD rozwija się w 10–20% przypadków. Prawdopodobieństwo rozwinięcia się PTSD wzrasta wraz z ciężkością przeżytej traumy. Ogółem wśród ofiar przestępstw kryminalnych częstość występowania PTSD wynosi około 12%. Wśród napadniętych i zgwałconych kobiet wystąpienie PTSD odnotowuje się w 35% przypadków. Wśród amerykańskich weteranów wojny w Wietnamie PTSD zdiagnozowano u 30% mężczyzn i 26% kobiet. W przypadku ocalałych uczestników niektórych katastrof zbiorowych ryzyko wystąpienia PTSD sięga 57%. Według polskich badań, PTSD stwierdzono u 71% byłych więźniów politycznych okresu stalinowskiego. Inne polskie badania ujawniły, że objawy KZ-syndromu (związanego z przebywaniem w obozie zagłady) występowały u 83–85% byłych więźniów. PTSD występuje u około 30% osób, które przeżyły II wojnę światową w Polsce.

Przebieg

Typowo objawy PTSD ujawniają się z opóźnieniem w stosunku do traumatyzującego zdarzenia. Opóźnienie to w każdym przypadku ma różną długość, może wynieść zaledwie tydzień, ale może też wynieść nawet 30 lat. U osób, u których po traumie doszło do wystąpienia objawów PTSD i które nie były leczone, w około 30% przypadków dochodzi do samoistnego ustąpienia objawów, w około 40% przypadków utrzymują się łagodne objawy, w około 20% przypadków utrzymują się objawy o umiarkowanym nasileniu, zaś u około 10% objawy nie łagodnieją lub nasilają się z czasem. Przeciętnie, w ciągu roku od zachorowania około 50% osób powraca do zdrowia. Tym niemniej, im dłużej objawy utrzymują się, tym mniejsze są szanse na ich samoistne ustąpienie i tym bardziej zalecane jest podjęcie leczenia.

Leczenie

Leczenie adekwatne do rozpoznanych zaburzeń – depresji, zaburzeń afektywnych, myśli samobójczych.

Leczenie PTSD w zależności od nasilenia i uporczywości objawów może obejmować psychoterapię oraz farmakoterapię.

Ze względu na efektywność, zaleca się, żeby metodami pierwszego wyboru były psychoterapie skoncentrowane na traumie (ang. trauma-focused psychotherapies), a dopiero potem leki (np. jeśli terapia jest zbyt trudna dla pacjenta).

Psychoterapia

Najprawdopodobniej terapie oparte na ekspozycji i skoncentrowane na traumie, będą odznaczać się największą skutecznością – ich efekty są również najlepiej udokumentowane. Najsilniejsze dowody stoją za terapiami ekspozycyjnymi – szczególnie za terapią przedłużonej ekspozycji (ang. prolonged exposure) oraz terapią poznawczo-behawioralną, w tym terapią poznawczo-behawioralną skoncentrowaną na traumie (ang. trauma-focused CBT).

Psychoterapia a problemy ze snem

Większość pacjentów z PTSD ma problemy ze snem, a wielu z nich – powtarzające się koszmary senne związane z traumą. Opracowane programy terapeutyczne opierają się najczęściej na dwóch typach technik: ekspozycji na treść koszmarów w wyobraźni (np. imaginal confrontation with nightmare contents – ICNC) lub reinterpretacji treści koszmarów (np. imagery rescripting and rehearsal – IRR).

Farmakoterapia

Lekami pierwszego rzutu w leczeniu PTSD są tzw. leki przeciwdepresyjne należące do grupy SSRI.

Z neuroleptyków, najczęściej, jako efektywny wymienia się rysperydon.

Wiosna w powietrzu

Drzewa pączkują, rośnie trawa, a Ty świszczesz, kichasz i leje Ci się z nosa. Pąki pęcznieją, robi się pięknie, a Ty tego nie widzisz, bo zbyt swędzą Cię łzawiące oczy. Chcesz zakopać się w łóżku bo Twój układ odpornościowy wytwarza irytującą hiperreakcję na pyłki drzew, co sprawia, że czujesz się, jakbyś miała/miał katar. Takie objawy mogą wystąpić o dowolnej porze roku     w reakcji na obecność sierści zwierzęcej lub kurzu.

Witaj w klubie ! Alergie, w tym wziewne (katar sienny), pokarmowe, skórne (takie jak egzema), znajdują się wśród najczęstszych schorzeń w Europie i USA. Aż 150 mln Europejczyków i ponad 50 mln Amerykanów cierpi z powodu przewlekłych alergii.

Definicja

Katar sienny, alergiczny nieżyt nosa – alergiczne lub sezonowe zapalenie błony śluzowej nosa to objawowe zapalenie błony śluzowej nosa wywołane reakcją IgE-zależną. Wskutek reakcji organizmu na alergen (głównie pyłki roślin) immunoglobuliny dróg oddechowych powodują uwalnianie drażniącej błonę śluzową nosa histaminy.

Odnośnie do kataru siennego używa się też pojęcia pyłkowica, które obejmuje alergiczne lub sezonowe zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek wraz z dolegliwościami towarzyszącymi, jak napady astmy oskrzelowej, alergiczne reakcje skóry lub układu pokarmowego.

Innymi funkcjonującymi w obiegu określeniami schorzenia są: alergia pyłkowa, gorączka sienna, uczulenie sienne.

Występowanie

Alergiczny nieżyt nosa dotyka około 20 % populacji ogólnej. Najczęściej występuje w wieku 5-40. Wielu chorych „wyrasta” z alergii po 30 roku życia.

Nieżyt pyłkowy nosa ujawnia się pomiędzy 7 a 14 rokiem życia.

Do 6 roku życia istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia astmy, po 6 roku życia występuje głównie ryzyko rozwoju alergicznego nieżytu nosa.

Występowanie kataru siennego wzrosło z 1 % na początku XX wieku do 20 % na początku XXI wieku.

Hipoteza higieniczna

Przyczyną alergii jest upośledzenie układu odpornościowego, nadmiernie reagującego na  szkodliwe obce cząsteczki, postrzegane jako zagrożenie. Co powoduje ze system immunologiczny staje się nadreaktywny? Coraz więcej prac medycznych łączy alergie z zaburzeniami w obrębie mikrobiomu – obecnością lub nieobecnością  kluczowych szczepów bakterii i innych drobnoustrojów, stanowiących istotny element systemu immunologicznego. Zgodnie z „hipotezą higieniczną” dzieci z większą liczbą starszego rodzeństwa najrzadziej doświadczają kataru siennego. W ciągu ostatniego wieku zmniejszania się rodziny, poprawy wyposażenia gospodarstwa domowego i wyższych standardów w zakresie higieny osobistej nastąpiło ograniczenie możliwości przenoszenia infekcji w młodych rodzinach. Mogło to skutkować większym rozpowszechnieniem klinicznej ekspresji atopii, wcześniej objawiającej się u ludzi zamożniejszych, jak to wydaje się mieć miejsce w przypadku kataru siennego.

Antybiotyki to oczywisty winowajca modyfikacji układu odpornościowego przez mikrobiom. Leki mające zabijać patogeny, dziesiątkują również drobnoustroje, na które nie powinny oddziaływać (zwane również dobrymi bakteriami).

Przyczyny – alergeny wziewne

Choroba wywołana jest uczuleniem na pyłek roślin, czyli męskich komórek rozrodczych roślin, unoszący się w powietrzu w porze kwitnienia. Głównym narządem reakcji alergicznej w pyłkowicy jest błona śluzowa nosa i spojówki oraz gardło i oskrzela, a osoby chore najczęściej są uczulone na pyłki traw i zbóż (około 80%), drzew (około 35%) i bylicy (8%).

Alergeny wziewne (inhalacyjne) – są to alergeny występujące w powietrzu, które dostają się do organizmu drogą wziewną.

Najczęściej spotykane alergeny wziewne to:

• pyłki roślin wywołujące alergię szczególnie często i występujące w polskim klimacie w okresie od marca do października, głównie pyłki drzew wiatropylnych (np. brzozy, olchy, wierzby, topoli, dębu), traw i zbóż (rośliny uprawne z rodziny traw) oraz chwastów (bylicy, komosy, pokrzywy zwyczajnej, babki lancetowatej). W Polsce zdecydowanie częściej uczulają trawy i chwasty niż pyłki drzew, co związane jest z powszechnością tego typu roślinności i dłuższym okresem pylenia.
• sierść zwierzęca – najsilniejsze właściwości uczulające wykazują alergeny kota (ponad 50% uczulonych na alergeny zwierzęce). W dalszej kolejności wymienia się alergeny psa, świnki morskiej, myszy i królika – wszystkie zawarte są tak w sierści i złuszczonym naskórku, jak i w wydzielinach (ślina) i wydalinach (mocz i kał) tych zwierząt.
• kurz – jego potencjał alergizujący jest związany z istnieniem w nim roztoczy, ich odchodów lub fragmentów tkanek. Gatunkiem odpowiedzialnym zwykle za alergiczne właściwości kurzu jest Dermatophagoides pteronyssinus.

Objawy

Przebieg pyłkowicy zależy od właściwości indywidualnych chorego. Mogą przeważyć dolegliwości ze strony oczu lub dolegliwości ze strony nosa.         Oba narządy mogą być dotknięte pyłkowicą w równym stopniu:

• wodnisty katar nosa, swędzenie nosa, zatkanie nosa,
• kichanie,
• zaczerwienione i swędzące oczy, łzawienie oczu.

Nasilenie jej objawów w sezonie pylenia ma ścisły związek z aktualnym stężeniem uczulającego pyłku w powietrzu.

Do objawów alergii należy uczucie zmęczenia które może wpływać niekorzystnie na dzieci w wieku szkolnym oraz pracujące osoby dorosłe.

Uwalniana z komórek tucznych histamina pobudza obwodowe nerwy czuciowe, powodując napady kichania. Ten i inne mediatory procesu zapalnego doprowadzają też do pojawienia się obfitej i wodnistej wydzieliny z nosa, zwanej katarem siennym. Wszystkiemu towarzyszy blokada nosa będąca odczuwalnym skutkiem obrzęku błony śluzowej oraz uporczywy świąd.

Choć objawy nosowe pyłkowicy są najczęstsze, nie należą do jedynych. Chorzy mogą cierpieć również na alergiczne zapalenie spojówek (świąd, pieczenie i przekrwienie spojówek, łzawienie oczu i obrzęk powiek), astmę pyłkową (napadowy, suchy kaszel) lub dolegliwości skórne (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, zaostrzony przebieg atopowego zapalenia skóry).

Diagnostyka

Diagnostyka choroby obejmuje najczęściej wywiad, badanie przedmiotowe, testy skórne, ocenę przeciwciał IgE oraz próby prowokacyjne.

Diagnostyka różnicowa

Objawy alergicznego nieżytu nosa i alergicznego zapalenia spojówek przypominają objawy choroby przeziębieniowej. Infekcja wirusowa w odróżnieniu od alergii powoduje również bóle gardła i podwyższona temperaturę ciała. Katar nosa w infekcji jest gesty i zabarwiony na kolor żółty lub zielony podczas gdy w alergicznym nieżycie nosa występuje wodnista, śluzowa wydzielina.

Leczenie

W leczeniu stosuje się leczenie przyczynowe (eliminację alergenu oraz immunoterapię) lub leczenie objawowe (leki przeciwhistaminowe, obkurczające błonę śluzową, kortykosteroidy).

W terapii chorób alergicznych wywołanych aktywnością alergenów kluczową rolę odgrywają:

• leczenie przyczynowe – immunoterapia swoista stosowana w chorobach atopowych w razie niemożności eliminacji alergenu. Wówczas podejmuje się próbę uzyskania niewrażliwości na czynnik uczulający na drodze tzw. odczulania swoistego. Polega ono na kontrolowanym podawaniu pacjentowi stopniowo zwiększanych dawek alergenu aż do momentu, gdy organizm chorego przestaje na niego reagować.
• leczenie objawowe – stosowane powszechnie i z dużą doraźną skutecznością, zwłaszcza wśród pacjentów uczulonych na alergeny wziewne. Lekami pierwszego rzutu w terapii alergii są leki przeciwhistaminowe drugiej generacji. W odróżnieniu od leków przeciwhistaminowych I generacji, preparaty nie oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy i nie wpływają na sprawność psychomotoryczną pacjentów. Wynika to z faktu, że cechuje je wyższe powinowactwo do receptora histaminowego H1.

Leki przeciwhistaminowe drugiej generacji (nazywane również niesedatywnymi lekami przeciwhistaminowymi) są pozbawione działania uspakajającego, typowego dla leków przeciwhistaminowych pierwszej generacji. Naleza do nich: cetyryzyna (Zyrtec), loratadyna (Claritin), desloratadyna (Aerius). Leki te oddziałują na ten sam układ produkcji histaminy w organizmie, który generuje objawy alergii. Jednak w mniejszym stopniu  przekraczają barierę krew-mózg,  a zatem w ich przypadku zgłasza się mniej działań niepożądanych.

Chrapanie – wibracja języczka i podniebienia miękkiego podczas wdechu. Najczęściej występuje podczas snu. Choć nie zagraża życiu, może być objawem groźnego bezdechu sennego. W czasie chrapania natężenie dźwięku może sięgać 85 decybeli, co w sposób oczywisty może utrudniać sen osobie dotkniętej tym problemem i innym, śpiącym w pobliżu.

Dla porównania poziom natężenia dźwięku:

60 dB – odkurzacz

70 dB – wnętrze głośnej restauracji

80 dB – głośna muzyka w pomieszczeniach, trąbienie

90 dB – ruch uliczny

Chrapanie jest bardzo powszechne. Wszyscy chrapiemy od czasu do czasu.          Ocenia się, że około 30% dorosłych ludzi chrapie. Częstotliwość rośnie wraz z wiekiem. Może być dziedziczne.

Przyczyną chrapania jest utrudniony przepływ powietrza przez drogi oddechowe, co powoduje turbulencje wprawiające podniebienie i języczek w drgania. Dźwięk chrapania może pochodzić z różnych struktur anatomicznych dróg oddechowych, na przykład języczka podniebienia miękkiego, korzenia języka, gardła lub migdałków. Kiedy śpimy te struktury są zwiotczałe i wtedy dochodzi do chrapania.

W większości przypadków chrapanie nie ma przyczyny. Ale w niektórych przypadkach można znaleźć medyczne przyczyny chrapania.. Do najczęstszych przyczyn należy: otyłość (ucisk tkanki tłuszczowej na gardło), alergia (obrzęk ścian dróg oddechowych), niedoczynność tarczycy, powiększone migdałki oraz zatkany nos w wyniku przeziębienia, polipów nosa lub skrzywionej przegrody nosa. Przyczyną chrapania jest również osłabienie mięśniówki gardła w trakcie procesów starzenia się organizmu.

Czasami chrapanie jest wynikiem naszych złych nawyków jak picie alkoholu, palenie papierosów, używanie tabletek nasennych lub uspokajających. Czasami chrapiemy również wtedy kiedy śpimy na plecach.

Kiedy nasze chrapanie jest szkodliwe dla zdrowia? Kiedy odpowiesz „tak” na większość poniżej podanych pytań:

1. Czy chrapiesz tak głośno, że słychać chrapanie przez zamknięte drzwi?
2. Czy czujesz się w ciągu dnia zmęczony lub senny?
3. Czy ktoś z domowników zaobserwował, że w czasie snu masz przerwy w oddychaniu?
4. Czy leczysz się z powodu nadciśnienia tętniczego?
5. Czy twoje BMI jest większe niż 35?
6. Czy masz powyżej 50 lat?
7. Czy masz obwód szyi powyżej 40 centymetrów

Jeśli większość odpowiedzi na zadane pytania jest pozytywna nie oznacza, że cierpisz na zespół bezdechu sennego ale ryzyko, że go masz jest większe.

Czy można przestać chrapać? Zastosuj się do następujących zaleceń:

1. Zmień styl życia:

• Utrzymuj wagę na zdrowym poziomie,
• Regularnie zażywaj ruchu,
• Pij mniej alkoholu,
• Przestań palić albo zmniejsz ilość papierosów,
• Zweryfikuj potrzebę używania leków nasennych i uspakajających.

2. Śpij na boku – metoda piłki tenisowej: do spania założyć dopasowany T-shirt a pod niego piłkę tenisową (wtedy w trakcie snu piłka tenisowa uniemożliwia spanie na plecach).
3. Jeśli masz alergię stosuj leczenie przeciw alergiczne a ponadto:

• odkurzaj regularnie swoje mieszkanie,
• jeśli masz alergię na zwierzęta futerkowe – nie pozwól spać psu lub kotu w twoim łóżku,
• jeśli masz alergię na pyłki – nie susz prania na świeżym powietrzu w okresie pylenia.

4. Zastosuj wyroby medyczne dostępne w aptece bez recepty polecane na chrapanie (takie, które rozszerzają nozdrza lub spraye, które działają na struktury gardła).
5. Jeśli chrapiesz i w czasie snu masz przerwy w oddychaniu to powinieneś skontaktować się z laryngologiem w celu rejestracji snu i monitorowania bezdechu sennego. Zwłaszcza jeśli masz następujące objawy:

• okresy bezdechu w czasie snu,
• chrapiesz co najmniej 3 noce w ciągu tygodnia,
• chrapiesz bardzo głośno,
• czujesz się zmęczony w ciągu dnia,
• zasypiasz za kierownicą,
• budzisz się z bólem głowy i zatkanym nosem.

Diagnostyka bezdechu sennego:

Związek nadwagi i zespołu bezdechu sennego jest oczywisty. W czasie zespołu bezdechu sennego dochodzi do „zapadania dróg oddechowych” i przerw w oddychaniu. Następstwem tego jest niedotlenienie narządów organizmu, w tym życiowo ważnych jak mózg i serce.

Pierwszym krokiem w leczeniu chrapania jest diagnostyka, aby zbadać przyczynę chrapania i ustalić czy chrapaniu towarzyszą niebezpieczne przerwy w oddychaniu, czyli bezdechy. W tym celu wykorzystuje się screeningowe badanie nocne zwane pulsoksymetrią nocną. W trakcie badania w czasie jednej nocy monitorowane są parametry, na podstawie których można ocenić, czy następuje niedotlenienie organizmu.

Leczenie

Przede wszystkim likwidacja przyczyn chrapania: eliminacja używek oraz redukcja masy ciała u osób otyłych.

Preparaty dostępne w aptekach

Do niedawna sądzono, że stosowanie preparatów dostępnych w aptekach, powodujących zmianę napięcia tkanek tylnej ściany gardła, likwiduje lub w znacznym stopniu ogranicza uciążliwe dźwięki chrapania. Dostępne są różne postaci preparatów na chrapanie: listek doustny , spray do gardła, spray do nosa,      plastry na nos. Jednak w ostatnich publikacjach udowodniono, że środki te nie działają.

Aparaty wewnątrzustne

Aparaty wewnątrzustne wysuwające do przodu żuchwę – ang. mandibular advancement device MAD – leczenie chrapania i bezdechu w stopniu lekkim             i umiarkowanym.

Aparat CPAP

Kiedy chrapanie jest objawem obturacyjnego bezdechu podczas snu (stopień ciężki) najlepszym leczeniem jest stosowanie aparatu CPAP (Continuous Positive Airway Pressure).

Ponieważ czas konsultacji lekarskiej jest zwykle ograniczony dobrze jest przygotować się do rozmowy z lekarzem, zwłaszcza jeśli powodem wizyty u lekarza jest temat trudny albo wstydliwy (choroby psychiczne, choroby ginekologiczne, problemy z erekcją, krew w stolcu). Niektórzy pacjenci czują się zażenowani, kiedy musza rozmawiać z lekarzem o dolegliwościach należących do sfery intymnej (badanie ginekologiczne u kobiet, badanie per rectum prostaty u mężczyzn czy rektoskopia u obydwu płci). Najlepiej jak tego typu rozmowy przeprowadzamy z lekarzem rodzinnym, którego dobrze znamy i do którego mamy zaufanie.

Niektórzy pacjenci odczuwają lęk przed wizytą u lekarza. Ale jeszcze trudniej jest żyć z objawami chorób psychicznych (obniżony nastrój, stany lekowe, bezsenność) lub somatycznych, które budzą podejrzenie choroby nowotworowej (krew w stolcu, guzek w piersi).

Lekarz ma obowiązek być obiektywny i neutralny w swojej ocenie. Obowiązuje go również tajemnica lekarska. Anamneza umożliwia postawienie diagnozy w większości przypadków. Dlatego szczera rozmowa z lekarzem jest gwarancją powodzenia procesu diagnostyczno-terapeutycznego.

Poniżej przedstawiam rady jak przygotować się do konsultacji lekarskiej, zwłaszcza dotyczącej trudnych tematów:

1. Żeby lepiej zorganizować nasze myśli wokół problemu z którym zgłaszamy się do lekarza dobrze jest napisać na kartce papieru wszystkie objawy. Czasami pod presją ograniczonego czasu wizyty u lekarza zapominamy o ważnych faktach z historii choroby. A wywiad chorobowy to połowa sukcesu w postawieniu prawidłowej diagnozy.

2. Kiedy boisz się wizyty u lekarza możesz spróbować telemedycyny, która stwarza pacjentowi większe możliwości do zachowania anonimowości. Pacjent czuje się bezpiecznej w domu – na swoim terytorium. Oczywiście wizyta w przychodni, szpitalu czy izbie przyjęć na ostrym dyżurze daje lekarzowi większe możliwości diagnostyczne. Ale dla pacjentów placówki służby zdrowia to miejsca gdzie czują się zdenerwowani.

3. Poczytaj o swoich dolegliwościach w poradnikach medycznych lub w internecie. Wielu pacjentów poprzedza wizytę u lekarza – konsultacją z doktorem Google. Nie ma w tym nic złego. Nie wszyscy czują się dostatecznie kompetentni w sprawach . zdrowia i choroby, dlatego szukają informacji o swoich dolegliwościach w internecie. Czasami barierą jest terminologia medyczna używana przez profesjonalistów medycznych.

4. Bądź precyzyjny w swoich wypowiedziach. Należy być precyzyjnym w przekazywaniu informacji na temat historii choroby i leczenia. Dotyczy to długości trwania symptomów oraz ich częstotliwości. Nasilenie bólu dobrze jest przedstawić w skali od 1-10. Dużo trudniej jest zmierzyć ilość utraconej krwi (krwawienia z nosa, obfite miesiączki, krew w stolcu). Dobrze jest mieć ze sobą listę zażywanych leków i ich dawkowanie (przepisanych przez lekarza na receptę i kupowanych w aptece bez recepty).

5. Czasami w czasie konsultacji lekarskiej jesteśmy zasypywani przez lekarza dużą ilością informacji w bardzo krótkim czasie. W przypadku niezrozumienia tego co mówi do nas lekarz należy zadawać pytania w celu uzyskania dodatkowych wyjaśnień. W sytuacji kiedy lekarz używa fachowej terminologii medycznej powinno się poprosić o informacje podane językiem zrozumiałym dla pacjenta i jego rodziny.

6. W przypadku zdenerwowania, a nawet lęku przed konsultacją lekarska należy o tym wprost powiedzieć lekarzowi. To żaden wstyd. Większość lekarzy występuje również w roli pacjentów i wiedzą z własnego doświadczenia jak się czuje pacjent szukający pomocy u lekarza. We współczesnej służbie zdrowia relacja lekarz – pacjent powinna być partnerska, a nie paternalistyczna (jak to miało miejsce w przeszłości). Za postawienie prawidłowej diagnozy odpowiada lekarz ale sprawa wyboru odpowiedniej metody leczenia powinna być wynikiem porozumienia miedzy lekarzem a pacjentem.

7. Pamiętaj, że lekarzy pracujących w fizycznych placówkach służby zdrowia oraz lekarzy pracujących w telemedycynie obowiązuje tajemnica lekarska. Dotyczy to wszystkich etapów konsultacji lekarskiej i wszystkich elementów procesu diagnostyczno-terapeutycznego od wywiadu chorobowego poprzez badanie fizykalne po badania dodatkowe laboratoryjne, obrazowe i inne.

8. W przypadku podejrzenia chorób przenoszonych drogą płciową często pacjenci mają poczucie wstydu. Dotyczy to nie tylko młodych singli ale również pacjentów pozostających w stałych związkach, którzy mieli pozamałżeńskie kontakty seksualne. Czasami tacy pacjenci zgłaszają się do lekarza z prośbą o wykluczenie takich chorób jak HIV, klamydioza, rzeżączka.

9. Dla wielu kobiet badanie ginekologiczne jest krępujące i niektóre pacjentki wybierają w celu takiego badania lekarki a nie lekarzy. I to jest zrozumiałe, chociaż nie zawsze jest możliwość wyboru lekarza. Innym badaniem bardzo krępującym dla pacjentów jest rektoskopia czyli wziernikowanie końcowego odcinka przewodu pokarmowego wykonywane sztywnym wziernikiem.

10. Do trudnych konsultacji lekarskich należą również konsultacje, w czasie których lekarz rozmawia z pacjentem na temat nowo zdiagnozowanej choroby nowotworowej. W takich przypadkach dobrze jest żeby w trakcie konsultacji uczestniczył nie tylko pacjent/pacjentka ale również najbliższy członek rodziny. Chodzi o zapewnienie pacjentowi w możliwie największym stopniu poczucia bezpieczeństwa. Przekazywanie informacji o nowotworach złośliwych i innych chorobach o niepewnym rokowaniu wymaga od lekarza dużych umiejętności komunikacyjnych i empatii. Podobnie jest w sytuacji kiedy lekarz informuje rodzinę o zbliżającej się śmierci lub o zgonie pacjenta.