Skręcenie stawu skokowego jest jedną z najczęstszych kontuzji sportowych (piłka nożna, koszykówka, siatkówka). Można skręcić staw skokowy podczas codziennych czynności. Jeśli wcześniej skręciliśmy staw skokowy, to bardzo prawdopodobne, że przytrafi się nam to ponownie. Dzieje się tak, ponieważ więzadła kostki mogą być słabsze nawet po wygojeniu.

Skręcenie stawu skokowego to uraz jednego lub więcej więzadeł w kostce, zwykle po zewnętrznej stronie kostki. Więzadła to pasma tkanki, które łączą jedną kość z drugą i łączą ze sobą stawy. W stawie skokowym więzadła zapewniają stabilność, ograniczając ruchy na boki. Nasilenie skręcenia stawu skokowego zależy od tego, czy więzadło jest naciągnięte, częściowo lub całkowicie zerwane, a także od liczby zaangażowanych więzadeł.

Skręcenie stawu skokowego – klasyfikacja

Stopień 1 (lekki) – to niewielkie naciągnięcie torebki stawowej i więzadeł. Objawy to łagodny obrzęk, krwiak i ból wokół kostki. W tym stopniu możliwe jest delikatne obciążanie stopy.

Stopień 2 (umiarkowany) – to częściowe przerwanie więzadeł oraz torebki stawowej. Objawy są bardzo podobne do stopnia 1, jednak mają większe nasilenie. Co więcej, w tym stadium może być już problem z obciążaniem stopy.

Stopień 3 (ciężki) – całkowite przerwanie więzadeł i torebki stawowej. Objawy to bardzo wyraźny obrzęk, krwiak i ból wokół kostki, który zwykle jest bardzo dokuczliwy i uniemożliwiający poruszanie się na nodze. Kostka może być dość niestabilna (chwiejna) i nie będzie możliwe obciążenie stopy bez ogromnego bólu.

Objawy

Zależą od tego jak poważny jest uraz i mogą obejmować: ból, obrzęk, krwiak, ograniczony ruch, trudności z obciążaniem stopy lub większy ból, gdy próbuje się to zrobić, problemy z utrzymaniem równowagi.

Diagnostyka

Do zdiagnozowania skręcenia stawu skokowego zwykle potrzeba jedynie badania fizykalnego i wywiadu.

Jeśli uraz jest szczególnie poważny, lekarz lub fizjoterapeuta może zalecić badania obrazowe mające na celu wykluczenie złamania kości lub ocenę stopnia uszkodzenia więzadeł:

• RTG – badanie pomaga wykluczyć złamania kości;
• MRI (rezonans magnetyczny) – obrazowanie miękkich struktur wewnętrznych stawu skokowego, w tym więzadeł;
• DT (tomografia komputerowa) – może ujawnić więcej szczegółów na temat kości stawu skokowego;
• USG (ultradźwięki) – obrazy pomagające ocenić stan więzadła lub ścięgna, gdy stopa jest w różnych pozycjach.

Domowe sposoby leczenia

W przypadku skręcenia stawu skokowego można samodzielnie złagodzić objawy w ciągu pierwszych kilku dni. Metoda RICE sprawdza się świetnie w skręceniu stawu skokowego stopnia 1:

R (Rest – z ang. odpoczynek) – pozwól, by staw skokowy odpoczął, nie chodząc na nim, dopóki nie będziesz mógł tego zrobić wygodnie (może to wymagać usztywnienia buta).

I (Ice – z ang. lód) – nie nakładaj lodu bezpośrednio na skórę (użyj cienkiego kawałka szmatki między woreczkiem z lodem a skórą) i nie kładź lodu dłużej niż 20 minut na raz, aby uniknąć odmrożenia.

C (Compression – z ang. kompresja, ucisk) – wykorzystaj bandaże uciskowe, które pomogą unieruchomić i podtrzymać staw skokowy.

E (Elevation – z ang. elewacja, uniesienie w górę) – unieś kostkę powyżej poziomu serca na 48 godzin. Obrzęk zwykle ustępuje w ciągu kilku dni.

Powrót do zdrowia

Łagodne i umiarkowane skręcenie stawu skokowego powinno zagoić się na tyle, aby można było chodzić w ciągu kilku tygodni (chociaż czasem pacjent będzie potrzebował nawet dwóch lub trzech miesięcy).

W przypadku poważnego skręcenia stawu skokowego, powrót do zdrowia może potrwać kilka miesięcy, zwłaszcza jeśli pacjent będzie potrzebował operacji. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że istnieje ryzyko ponownego uszkodzenia stawu skokowego, szczególnie w ciągu pierwszych czterech do sześciu tygodni.

Zaleca się odczekać odpowiednio długo, aż odzyska się pełny zakres ruchu i odbuduje siłę w stawie skokowym. Przy zbyt wczesnym powrocie do aktywności fizycznej może dojść do ponownego skręcenia stawu skokowego, co może doprowadzić do długotrwałych problemów.

Należy skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, kiedy można bezpiecznie powrócić do normalnych zajęć, w tym do uprawiania sportu.

Leczenie

Leczenie skręcenia stawu skokowego zależy od ciężkości urazu. Celem leczenia jest zmniejszenie bólu i obrzęku, wspieranie gojenia więzadeł i przywrócenie funkcji kostki.

W leczeniu skręcenia stawu skokowego pomocne mogą okazać się środki przeciwbólowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen.

W przypadku skręcenia stawu skokowego zaleca się wykonywać delikatne ćwiczenia tak szybko, jak to możliwe. Pomoże to szybciej wrócić do normalnego stawu skokowego niż utrzymywanie go nieruchomo.

Jeżeli pacjent cierpi z powodu szczególnie ciężkiego skręcenia stawu skokowego, lekarz może mu zalecić stosowanie ortezy lub szyny, aby unieruchomić kostkę na kilka dni. Może to pomóc w zmniejszeniu bólu i obrzęku wokół stawu skokowego. Po zakończeniu unieruchomienia lekarz doradzi pacjentowi, aby zaczął się ruszać i ćwiczyć staw skokowy.

W przypadku ciężkich urazów pacjent może wymagać pomocy ortopedy lub specjalisty medycyny fizykalnej i rehabilitacji.

Fizjoterapia

Fizjoterapia nie zawsze jest potrzebna jednak, może być zalecana szczególnie w przypadku bardzo poważnego skręcenia stawu skokowego lub gdy uraz ustępuje po około tygodniu. Fizjoterapeuta może opracować pogram ćwiczeń, który będzie obejmował:

• Wczesny ruch mający zapobiec sztywności – ćwiczenia obejmują zakres ruchu lub kontrolowane ruchy kostki bez oporu
• Ćwiczenia wzmacniające – ćwiczenia wzmacniające dynamicznie stabilizatory (mięśnie, ścięgna) z przodu i z tyłu nogi oraz kostki.
• Ćwiczenia priopriocepcji (równowagi) – słaba równowaga często prowadzi do powtarzających się skręceń i niestabilności stawu skokowego. Dobrym przykładem ćwiczenia równowagi jest stanie na chorej stopie z uniesioną przeciwną stopą i zamkniętymi oczami.

Operacja

Operacje przeprowadza się w przypadku ciężkiego skręcenia stawu skokowego i kiedy jego stan nie poprawia się. Jednak zanim do tego dojdzie, pacjent skierowany zostaje do chirurga ortopedy w celu oceny. Najczęściej operacje skręcenia stawu skokowego przeprowadza się u osób uprawiających sport lub zawodowych sportowców.

Operacje chirurgiczne obejmują:

Artroskopię – podczas której lekarz używa małej kamery zwanej artroskopem, aby zajrzeć do wnętrza stawu skokowego. Miniaturowe narzędzia służą do usuwania wszelkich luźnych fragmentów kości, chrząstki lub części więzadła które mogą zostać uchwycone w stawie.

Odbudowę – zerwane więzadło może zostać naprawione za pomocą szwów. W niektórych przypadkach uszkodzone więzadło może zostać zrekonstruowane dzięki przeszczepowi tkankowemu uzyskanemu z innych więzadeł lub ścięgien znajdujących się w stopie i wokół kostki.