Zaburzenia lękowe są grupą zaburzeń psychicznych, dla których charakterystyczne jest występowanie znacznego poczucia lęku bądź strachu. Lęk jest zmartwieniem o przyszłe wydarzenia, strach zaś reakcją na wydarzenia bieżące.

Ważne jest odróżnienie lęku jako odpowiedzi na konkretne zagrożenie od patologicznego lęku, w którym lęk jest przesadny i irracjonalny.

Występowanie

Zaburzenia lękowe są najbardziej powszechnymi problemami zdrowia psychicznego. Dotykają przeciętnie jedną na dziesięć osób. Są bardziej rozpowszechnione wśród kobiet niż wśród mężczyzn, dotykają zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Lęk występuje w istotnym natężeniu u 5–10% populacji.

• u 30% pacjentów zgłaszających się do podstawowej opieki zdrowotnej występują zaburzenia emocjonalne (lęk depresja),
• ponad 10% osób skarży się na zaburzenia lekowe z manifestacją somatyczną,
• pacjenci z zaburzeniami lekowymi 7-krotnie częściej korzystają z pomocy służby zdrowia.

Objawy zaburzeń lękowych

Lęk może wywołać również objawy somatyczne związane z pobudzeniem autonomicznego układu nerwowego takie jak: przyspieszone bicie serca, zaburzenia oddychania, pocenie się, zawroty głowy, bóle brzucha, ale także drżenie rąk oraz napięcie mięśni.

Lęk wywołuje również inne objawy psychiczne takie jak: zaburzenia koncentracji, zaburzenia snu, poczucie rozdrażnienia.

Ludzie dotknięci tymi zaburzeniami często cierpią na więcej niż jeden rodzaj zaburzeń lękowych, którym bardzo często towarzyszy depresja, zaburzenia osobowości lub uzależnienie.

Podobne objawy mogą występować nie tylko w zaburzeniach lękowych, ale także w przebiegu nadczynności tarczycy, niedoczynności tarczycy, astmy, choroby wieńcowej, anemii lub jako efekty używania alkoholu, marihuany czy kofeiny a także po odstawieniu niektórych leków.

Rodzaje zaburzeń lękowych

• ataki paniki – pojawiają się nagle, towarzyszy im nagłe uczucie przerażenia i objawy somatyczne: bóle w klatce piersiowej, palpitacje serca, spłycenie oddechu lub hyperwentylacja, zawroty głowy, lęk przed śmiercią;
• fobia socjalna oznacza lęk przed spotkaniami z innymi ludźmi, kiedy czujemy się w oceniani;
• specyficzne fobie, których przyczyną mogą być zwierzęta, wysokość, ciasne pomieszczenia (klaustrofobia), krew, strzykawki;
• zespół lęku uogólnionego w którym uczucie lęku towarzyszy nam nieprzerwanie przed mającymi zdarzyć się katastrofami – chory czuje się stale zdenerwowany i spięty;
• pourazowe zaburzenia stresowe – mogą być skutkiem przeżycia gwałtu, wypadku, przemocy doznanej w dzieciństwie, wojny lub klęski żywiołowej. Objawami tych zaburzeń są nawracające wspomnienia, w czasie których osoba dotknięta nimi przezywa na nowo swoje przerażające doświadczenia (na jawie lub we śnie). Chory stara się unikać sytuacji przypominającej traumatyczne wydarzenie;
• obsesje, ruminacje i kompulsje jak na przykład przymus ciągłego mycia rąk.

Diagnoza

Typowe objawy w anamnezie. Badanie fizykalne w normie. Wynik testu Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS).

Leczenie

Zaburzenia lękowe trwające dłużej niż 6 miesięcy diagnozuje się jako chorobę i jak każdą inną chorobę można ją leczyć.

Bez odpowiedniego leczenia, zaburzenia lękowe mają tendencję do utrwalania się. Postępowanie lecznicze obejmować może zmianę stylu życia, psychoterapię i stosowanie leków.

Psychoterapia ma najczęściej formę terapii poznawczo-behawioralnej.

Leki, takie jak antydepresanty, benzodiapiny bądź beta-blokery mogą złagodzić objawy.

Należy pamiętać, że antydepresanty (SSRI lub SNRI) działają dopiero po 2-4 tygodniach zażywania.