Skala depresji Hamiltona

1. Nastrój depresyjny

0 = Nie stwierdza się

1 = Potwierdzany tylko wtedy, gdy się o to zapyta (sporadyczny, łagodnie depresyjny).

2 = Deklarowany spontanicznie werbalnie (uporczywy, łagodny do umiarkowanej depresji).

3 = Komunikowany niewerbalnie, tj. ekspresja mimiczna twarzy, postawa, glos, skłonności do płaczu (uporczywy, umiarkowany do ostrej depresji).

4 = Praktycznie tylko te stany uczuciowe są wyrażane w spontanicznej werbalnej i niewerbalnej komunikacji (uporczywy, bardzo ostra depresja, ze skrajnym poczuciem beznadziejności lub płaczliwością).

• Poczucie winy

0 = Nie stwierdza się

1 = Obwinia się, czuje ze zawodzi innych ludzi (lub poczucie winy jedynie z powodu zmniejszenia wydajności).

2 = Poczucie winy lub roztrząsanie dawnych błędów lub grzesznych uczynków (poczucie winy, wyrzuty sumienia lub wstyd).

3 = Obecna choroba jest karą. Urojenia winy (ostre, przenikliwe poczucie winy).

4 = Słyszy głosy oskarżenia lub potępienia, i/lub doświadcza przerażających halucynacji wzrokowych.

• Zniechęcenie do życia, myśli, tendencje samobójcze

0 = Nie stwierdza się.

1 = Uważa, ze nie warto żyć.

2 = Pragnienie (życzenie) śmierci, np. droga naturalną.

3 = Chciałby umrzeć lub myśli o możliwej śmierci dla siebie.

4 = Próby samobójcze (brać pod uwagę jedynie poważne).

• Zaburzenia zasypiania

0 = Brak kłopotów z zasypianiem.

1 = Skarży się na sporadyczne kłopoty z zasypianiem (tj. 0,5 godziny lub więcej, 2-3 nocy).

2 = Skarży się na conocne kłopoty z zasypianiem (tj. 0,5 godziny lub więcej, 4 lub więcej nocy).

• Bezsenność w środku nocy sen płytki, przerywany

0 = Nie stwierdza się.

1 = Skarży się na brak odpoczynku i zakłócenia w ciągu nocy (lub sporadycznie, tj. 2-3 nocy trudności, 0,5 godziny lub dłużej).

2 = Budzenie się w ciągu nocy – wychodzenie z łóżka (oprócz wypróżniania); (często, tj. 4 lub więcej nocy trudności, 0,5 godziny lub dłużej)

• Wczesne budzenie się

0 = Nie stwierdza się.

1 = Budzi się nad ranem, ale ponownie zasypia (sporadycznie, tj. 2-3 nocy, 0,5 godziny lub dłużej).

2 = Nie może zasnąć ponownie po wstaniu z łóżka (często, tj. 4 lub więcej nocy trudności, 0,5 godziny lub dłużej).

• Praca i aktywność złożona

0 = Nie stwierdza się zaburzeń aktywności

1 = Myśli i poczucie niezdolności, zmęczenia lub osłabienia w stosunku do zajęć, pracy i zainteresowań (łagodne obniżenie zainteresowania lub zadowolenia; bez wyraźnego osłabienia funkcjonowania).

2 = Utrata zainteresowania zajęciami, hobby lub praca – bezpośrednio wyrażana przez pacjenta lub przejawiająca się pośrednio w postaci apatii, niezdecydowania i chwiejności (czuje, ze musi się zmuszać do pracy lub innych zajęć; wyraźne osłabienie zainteresowania, zadowolenia lub funkcjonowania).

3 = Spadek rzeczywistego czasu spędzanego na różnych zajęciach lub spadek wydajności (gruntowne obniżenie zainteresowania, zadowolenia lub funkcjonowania).

4 = Zaprzestał pracy z powodu obecnej choroby (nie jest w stanie pracować lub z powodu choroby wypełniać podstawowych ról i całkowity brak zainteresowania).

• Spowolnienie, zahamowanie (spowolnienie myślenia i mowy; osłabiona zdolność koncentracji; obniżona aktywność motoryczna)

0 = Normalnie mówi i myśli.

1 = Lekkie spowolnienie podczas wywiadu (lub łagodne spowolnienie psychomotoryczne).

2 = Widoczne spowolnienie podczas wywiadu (lub łagodne spowolnienie psychomotoryczne).

3 = Widoczne spowolnienie podczas wywiadu (tj. umiarkowane, pewne trudności podczas wywiadu; odczuwalne przerwy i powolność myślenia).

4 = Całkowite zamroczenie (skrajne spowolnienie; osłupienie; wywiad ledwie możliwy).

• Pobudzenie, niepokój, pobudzenie ruchowe

0 = Brak (ruchy w granicach normy).

1 = Zaznaczony niepokój manipulacyjny, wiercenie się.

2 = Wyraźny niepokój manipulacyjny, przebieranie palcami, bawienie się włosami.

3 = Niepokój ruchowy, niemożność przebywania w jednym miejscu.

4 = Podniecenie ruchowe, wykręcanie rąk, obgryzanie paznokci, wyrywanie włosów, przygryzanie ust (wywiad niemożliwy).

1.  Lęk – objawy depresyjne

0 = Nie stwierdza się.

1 = Subiektywne poczucie napięcia i rozdrażnienia (łagodne, sporadyczne).

2 = Zamartwianie się drugorzędnymi sprawami, martwienie się drobiazgami (umiarkowane, powoduje pewne wyczerpanie; lub przesadne martwienie się o realne problemy).

3 = Postawa pełna obaw przejawiająca się w wyrazie twarzy lub w mowie (ostre; osłabienie funkcjonowania związane z niepokojem).

4 = Lęk i obawy ujawniane spontanicznie przez pacjenta bez pytania (objawy obezwładniające).

1.  Lęk – objawy somatyczne (oceniać: suchość w jamie ustnej, biegunki, wzdęcia, palpitacje, objawy hiperwentylacji, pocenie się, częste oddawanie moczu, zawroty głowy, nieostre widzenie)

0 = Nie stwierdza się.

1 = Łagodne (objawy obecne rzadko, brak osłabienia, minimalne zaburzenia).

2 = Umiarkowane (objawy bardziej uporczywe, lub pewne zakłócenia w normalnej aktywności, umiarkowane zaburzenia).

3 = Poważne (znaczące osłabienie funkcjonowania).

4 = Upośledzające normalne funkcjonowanie.

1.  Żołądkowo-jelitowe objawy somatyczne (brak apetytu, zaparcia)

0 = Nie stwierdza się.

1 = Utrata apetytu, ale jedzenie bez zachęcania (apetyt trochę mniejszy niż zwykle).

2 = Trudności z jedzeniem bez namawiania (lub apetyt znacznie mniejszy, z lub bez zmuszania się do jedzenia).

1. Ogólne objawy somatyczne

0 = Nie stwierdza się.

1 = Ciężkość kończyn, pleców lub głowy; bóle pleców, bóle głowy, bóle mięśni; utrata energii i łatwe meczenie się (trochę mniej energii niż zwykle, łagodna, przerywana utrata energii lub bole/ociężałość mięśni).

1. Zaburzenia funkcji płciowych (takie jak spadek libido, zaburzenia miesiączkowania):

0 = Nie stwierdza się.

1 = Łagodne (zainteresowanie trochę mniejsze niż zwykle).

2 = Poważne (zainteresowanie dużo mniejsze niż zwykle).

1.  Hipochondria

0 = Nie stwierdza się.

1 = Zainteresowanie swoim ciałem (cielesne, nieco niewłaściwy niepokój o swoje zdrowie lub trochę zaniepokojony wbrew zapewnieniom).

2 = Zaabsorbowanie własnym zdrowiem (często ma przesadne obawy o swoje zdrowie lub stanowczo zaniepokojony, ma swoistą chorobę wbrew zapewnieniom medycznym).

3 = Częste skargi, prośby o pomoc, itd. (pewne jest, że jest to problem natury fizycznej, którego nie mogą potwierdzić lekarze; wyolbrzymione lub nierealne obawy o ciało i zdrowie fizyczne).

4 = Urojenia hipochondryczne (np. ma uczucie, ze części ciała gniją lub rozkładają się; rzadko pojawia się u pacjentów ambulatoryjnych).

1.  Ubytek masy ciała

A = Ocena danych z wywiadu (przeszłość)

0 = Nie stwierdza się.

1 = Prawdopodobnie wystąpiła utrata masy w związku z obecna choroba.

2 = Potwierdzona utrata masy ciała.

B = Ocena stanu aktualnego (oceniać okres 1 tygodnia)

0 = Poniżej 0,5 kg

1 = Od 0,5 do 1 kg (na tydzień)

2 = Powyżej 1 kg (na tydzień)

1.  Krytycyzm (wgląd), świadomość chorób

0 = Potwierdza, że jest przygnębiony i chory lub że nie jest aktualnie przygnębiony.

1 = Jest aktualnie przygnębiony. Potwierdza chorobę, ale uważa, że to z powodu złego jedzenia, przepracowania, wirusa, potrzeby odpoczynku, itd. (wypiera chorobę, ale akceptuje możliwości bycia chorym, np.: „Nie sądzę, że coś jest nie w porządku, ale inni sądzą, że jest”).

2 = Brak krytycyzmu, zupełnie zaprzecza, że jest chory (całkowite zaprzeczenie bycia chorym, np.: „Nie jestem przygnębiony, mam się dobrze.”).

1.  Wahanie dobowe samopoczucia

A = Obecność wahań dobowych

0 = Nie stwierdza się

1 = Gorzej rano

2. Gorzej wieczorem

B = Nasilenie wahań dobowych

0 = Nie stwierdza się

1 = Łagodne

2 = Wyraźne

1. Depersonalizacja, derealizacja

0 = Nie stwierdza się

1 = Łagodnie wyrażone

2 = Umiarkowane nasilenie

3 = Nasilone znacznie

4 = Skrajnie, ciężkie

•  Urojenia

0 = Nie stwierdza się

1 = Podejrzliwość, ksobność

2 = Podejrzliwość ksobność

3 = Urojenia ksobne, prześladowcze

4 = Omamy słuchowe o treści prześladowczej

• Natręctwa, fobie

0 = Nie stwierdza się

1 = Umiarkowanie wyrażone

2 = Znacznie nasilone

Skala depresji Hamiltona jest głównie stosowana do diagnozy objawów depresyjnych przez lekarzy pierwszego kontaktu. Jest to test obserwacyjny co oznacza, że jest wykonany przez lekarza, a nie przez pacjenta. Błędem jest wykonywanie tego testu samodzielnie ze względu na subiektywną opinię co może doprowadzić do błędnych wniosków. Niektóre z punktów skali mogą powodować fałszywie dodatnie wyniki (overdiagnose) u pacjentów w wieku podeszłym (np. dotyczące problemów somatycznych), dlatego uważa się, że jest to skala mało specyficzna dla depresji wieku podeszłego.