Definicja

Ostre zapalenie ucha środkowego jest infekcją w uchu środkowym. Najczęściej występuje do poprzedzającej infekcji górnych dróg oddechowych typu przeziębienie jako powikłanie infekcji wirusowej. W około 80% wywołane infekcją bakteryjną, w pozostałych przypadkach wirusową, Duża częstotliwość występowania ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci podobnie jak choroby przeziębieniowej traktowana jest jako naturalny fenomen w procesie dojrzewania systemu immunologicznego u dzieci.

Szczepienia przeciw bakteriom najczęściej wywołującym ostre zapalenie ucha środkowego (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae) zmniejsza ryzyko zachorowania. Podobnie jest w przypadku szczepienia przeciw grypie, które są skuteczne nie tylko w profilaktyce grypy, ale również w zapobieganiu powikłaniom grypy do których zalicza się zapalenie ucha środkowego.

Występowanie

Ostre zapalenie ucha środkowego jest najczęstszą bakteryjną infekcją u dzieci. Rzadko występuje u osób dorosłych. Do zachorowania dochodzi zwykle w okresie jesienno-zimowym. Najczęściej występuje u dzieci miedzy 1 a 2 rokiem życia. Około 70% dzieci ma minimum jeden epizod ostrego zapalenia ucha środkowego. Co piąte dziecko ma minimum 3 epizody ostrego zapalenia ucha środkowego.

Szczepienia przeciw bakteriom najczęściej wywołującym ostre zapalenie ucha środkowego (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae) zmniejsza ryzyko zachorowania. Podobnie jest w przypadku szczepienia przeciw grypie, które są skuteczne nie tylko w profilaktyce grypy, ale również w zapobieganiu powikłaniom grypy do których zalicza się zapalenie ucha środkowego.

Objawy

Bardzo silny i ciągły ból ucha u dziecka przeziębionego, występujący zwykle w nocy (bóle ucha w zapaleniu ucha środkowego są silniejsze w pozycji leżącej). Dziecko płaczące z bólu i osłabione wysoka gorączką (nawet powyżej 40 stopni Celsjusza), nie daje się uspokoić przytulaniem. Gorszy słuch w chorym uchu. Ból ucha często utrudnia dziecku jedzenie, dlatego niemowlęta rezygnują nawet z ssania piersi ukochanej mamy, a dzieci starsze mają gorszy apetyt. Po nieprzespanej nocy, zmęczeni rodzice przyprowadzają cierpiącą pociechę do lekarza rodzinnego.

Diagnostyka

Typowa dla ostrego zapalenia ucha środkowego anamneza ułatwia rozpoznanie. Lekarz rodzinny przy pomocy otoskopu stwierdza charakterystyczny obraz w chorym uchu, który potwierdza diagnozę: uwypuklony bębenek, przeświecający żółtawą barwą i o zmniejszonej ruchomości. Czasami błona bębenkowa jest pęknięta a w przewodzie słuchowym występuje ropna wydzielina pochodząca z zapalnie zmienionego ucha środkowego.

W przypadku infekcji opornej na leczenie penicyliną lub w przypadku nawracającego zapalenia ucha środkowego pobiera się wymaz z nosa żeby wykluczyć takie bakterie jak Moraxella catharalis lub Hemophilus influense, które wymagają stosowania silniejszych antybiotyków.

Leczenie

Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe to podstawowe leczenie w ostrym zapaleniu ucha środkowego.

Bardzo ważne jest wysokie ułożenie głowy chorego dziecka (głowa wyżej niż pozostała część ciała).

Ostre zapalenie ucha środkowego leczy się samoistnie w ciągu 3 dni nawet bez użycia antybiotyków (dotyczy to dzieci w grupie wiekowej od 1 do 12 lat). Dzieciom poniżej 1 roku życia oraz powyżej 12 roku życia jak również dorosłym lekarz rodzinny ordynuje antybiotyk z grupy penicylin. Kuracji antybiotykiem wymagają również dzieci poniżej 2 roku życia z obustronnym zapaleniem ucha środkowego oraz wszyscy pacjenci z perforowaną błoną bębenkową.

Dobrze jest stosować krople do nosa obkurczające błonę śluzową.

W przypadku nawracającego ostrego zapalenia ucha środkowego minimum 4 razy do roku laryngolog przeprowadza zabieg tympanostomii czyli drenaż wentylacyjny ucha. Zabieg ten polega na umieszczeniu w błonie bębenkowej drenu, rurki, wykonanej z tworzywa sztucznego (np.silkonu) w celu ewakuacji patologicznej wydzieliny gromadzącej się w jamie bębenkowej.