Anemia jest jedną z najstarszych znanych chorób ludzkości i jedną z najbardziej rozpowszechnionych na świecie, bo dotyczy ponad 2 miliardów ludzi. Globalna perspektywa jest taka, że dominującymi rodzajami anemii są:

1. anemia z niedoboru żelaza,
2. anemia wtórna do chorób zakaźnych takich jak malaria.

W bogatych krajach rozpowszechnienie anemii wynosi wśród kobiet 7-8% a wśród mężczyzn 1-3%. Natomiast niedobór żelaza bez anemii występuje u 25% kobiet w wieku reprodukcyjnym.

Dystrybucja żelaza w organizmie człowieka to pula aktywna metabolicznie oraz pula zgromadzona w magazynach. Ciało zdrowego dorosłego mężczyzny zawiera 3,5 g żelaza, natomiast zdrowej kobiety 2,5 g żelaza. Kobiety mają mniejsze zapasy żelaza.

Normalna szwedzka dieta zawiera 5-15 mg żelaza w ciągu dnia, z czego w przewodzie pokarmowym wchłania się 10%.

Najważniejsze źródła żelaza to: mięso, podroby, produkty zbożowe, owoce i warzywa.

Najważniejszymi składnikami erytropoezy są: żelazo, witamina B12 oraz kwas foliowy.

W ciągu doby tracimy 1 mg żelaza co odpowiada 2 ml krwi. Każda utrata krwi ponad 2 ml daje w dłuższym czasie niedobór żelaza.

Ujemny bilans żelaza powstaje u kobiet, które mają obfite miesiączki (miesięczna utratą krwi ponad 80 ml).

W czasie ciąży zapotrzebowanie na żelazo u kobiety jest większe od podstawowego o 1000 mg.

Niedokrwistość, anemia (łac. anaemia) – zaburzenie spowodowane przez: spadek poziomu hemoglobiny w porównaniu do normy przyjętej dla danego wieku i płci a co za tym idzie spadek zdolności krwi do przenoszenia tlenu.

Za anemię uważa się poziom hemoglobiny poniżej normy:

• Hb<110 g/l dla ciężarnych,
• Hb<120 g/l dla kobiet w wieku reprodukcyjnym,
• Hb<130 g/l dla mężczyzny i kobiet w wieku po menopauzalnym.

U dorosłych niedokrwistości z niedoboru żelaza mogą być skutkiem przewlekłego krwawienia, stymulującego szpik do zwiększenia tempa erytropoezy, doprowadzając do wyczerpania ustrojowych zapasów żelaza.

U kobiet jedną z najczęstszych przyczyn są obfite krwawienia miesięczne.

U kobiet po menopauzie i u mężczyzn w piątej dekadzie życia i starszych najczęstszą przyczyną są krwawienia z przewodu pokarmowego – zmiany dysplastyczne w obrębie układu pokarmowego (polipy jelita grubego, nowotwór jelita grubego). Innym częstym miejscem krwawienia są owrzodzenia żołądka i dwunastnicy. Również w tym przypadku należy wykluczyć obecność zmiany o charakterze nowotworowym.

Innym źródłem krwawienia mogą być przepuklina rozworu przełykowego oraz uchyłki jelita grubego.

Korekta anemii po porodowej ma bardzo duże znaczenie, ponieważ anemia w tym okresie może być przyczyną depresji matki.

Niedoczynność tarczycy może prowadzić do anemii poprzez zmniejszenie eyrtropoezy.

Stosowanie leków typu aspiryna, NSAID czy antykoagulanty może powodować krwawienia z przewodu pokarmowego uszkadzając śluzówkę. Ponadto wymienione leki zwiększają skłonność do krwawienia przez zmniejszenie krzepliwości krwi.

Zaburzenia wchłaniania takie jak celiakia powodują brak żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego.

Objawy

Gdy anemia postępuje szybko, objawami są: uczucie dezorientacji, wrażenie, jakby się miało zemdleć, utrata przytomności i zwiększone pragnienie.

Gdy niedokrwistość narasta powoli, jej objawy są z reguły mało nasilone i obejmować mogą uczucie zmęczenia, osłabienie, duszność i mniejszą wydolność fizyczną.

Leczenie

W niedokrwistości z niedoboru żelaza prowadzi się leczenie przyczynowe. Najczęściej stosuje się doustne preparaty żelaza dwuwartościowego, które powinny być przyjmowane na czczo przez kilka miesięcy. 

Witamina C jest niezbędna do ich prawidłowego wchłaniania.

Podczas terapii mogą wystąpić działania niepożądane w postaci dolegliwości ze strony układu pokarmowego takie jak:

• nudności
• wymioty
• bóle brzucha
• biegunka
• ciemne stolce

Trwają one krótko i nie stanowią wskazania do zaprzestania leczenia.