Grzybice, mikozy − grupa wysoce zaraźliwych chorób zakaźnych człowieka wywoływana przez mikroskopijne grzyby. Do zakażenia się grzybicą może dojść przy kontakcie z chorym człowiekiem   lub zwierzęciem, a także przez kontakt z przedmiotami, których używał chory (np. odzież, buty, ręcznik itp.). Dodatkowo wszelkie uszkodzenia skóry ułatwiają zakażenie.

Generalnie zakażenia grzybiczne dotyczą ok. 40% populacji świata, a ich najczęstszą lokalizacją jest skóra i jej przydatki (włosy i paznkocie). Grzybice wywołują dwa typy grzybów: dermatofity i drożdże.

Wśród drożdżaków najczęstsze są dwa rodzaje grzybów: Candida albicans i Malassezia (Pityrosporum).

Jeśli chodzi o dermatofity to Trichophyton rubru wywołuje prawie 90% zakażeń skóry oraz około 80% przypadków grzybicy paznokci. Trichophyton jest antropofilem.

Natomiast Tricophyton mentagrophytes jest zoofilem i wywołuje około 5% zakażeń grzybiczych. Można zakazić się od różnych zwierząt (gryzonie, konie, krowy, psy, koty). Trichophyton mentagrophytes może wywołać grzybicę skóry różnych okolic (tułów, twarz, paznokci, włosów głowy i brody).

Wśród drożdżaków najczęstsze są dwa rodzaje grzybów: Candida albicans i Malassezia (Pityrosporum).

Dermatofity wywołują :

• Grzybicę skóry,
• Grzybicę stóp,
• Grzybicę pachwin,
• Grzybicę paznokci,
• Grzybicę owłosionej skóry głowy,
• Grzybicę paznokci.

Grzybice skóry gładkiej

Jedna z najpowszechniejszych odmian grzybicy. Występuje w każdym wieku. Pojawia się na skórze szyi, twarzy, dłoni (głównie na odsłoniętych częściach ciała). Objawia się okrągłą lub owalną plamą rumieniową z towarzyszącymi jej pęcherzykami, które zamieniają się w strupki. Ponadto zmianom skórnym towarzyszy świąd.

Grzybica stóp

Uważa się że nawet 70% populacji ma ten rodzaj grzybicy. Skóra jest zaczerwieniona, pojawiają się wykwity w postaci grudek i pęcherzyków ze strupkami występującymi na bocznych powierzchniach dłoni i palców rąk, na stopach umiejscawia się na ich spodniej stronie w części przyśrodkowej brzegów podeszwowych oraz w trzeciej i czwartej szparze międzypalcowej. W tej odmianie grzybicy dochodzi do złuszczania się naskórka, któremu towarzyszy uciążliwy świąd. Do zakażenia tą odmianą grzybicy dochodzi najczęściej w publicznych łaźniach, kąpieliskach oraz przy używaniu cudzego obuwia. Grzybica stóp wymaga częstej zmiany skarpet (bawełnianych i przewiewnych) lub rajstop. Konieczna jest także zmiana obuwia. Należy także przestrzegać podstawowych zasad higieny aby nie doprowadzić do zakażenia innych osób (odkażanie miednic, wanien, brodzików, dywaników, częste pranie ręczników).

Grzybica obrębna pachwin

Bardzo częsty rodzja grzybicy. Pojawia się w okolicach pachwinowych, fałdach międzypośladkowych oraz na górnych częściach ud. Objawia się czerwonobrunatnymi plamami o uniesionych brzegach w stosunku do reszty skóry. Ponadto występują pęcherzyki, grudki i świąd. Źródłem zakażenia może być przede wszystkim inny chory, ale też współistniejąca grzybica stóp. Natomiast czynnikami usposabiającymi jest wzmożona wilgotność, pocenie się i drażnienie mechaniczne okolic pachwin.

Grzybice skóry owłosionej głowy

Chorobę cechującą się wysoką zakaźnością wywołują głównie grzyby odzwierzęce. Najczęściej chorują dzieci, które zarażają się od bezdomnych zwierząt.

Grzybica paznokci

Jedna z najczęstszych grzybic, dotykająca 10-40% populacji. Może towarzyszyć innym rodzajom grzybic. Zakażony paznokieć traci różowe zabarwienie, ulega pobruzdkowaniu i kruszy się. Naskórek wokół zmienionej chorobowo płytki rogowacieje. Zmiany zwykle zaczynają się od paznokci uciskanych przez obuwie, potem obejmują wszystkie palce dłoni i stóp.

Występują dwa główne rodzaje grzybów drożdżowych: Candida albicans i Malassezia (Pityrosporum).

Candida albicans jest przyczyna następujących grzybiczych zakażeń:

• Wyprysk drożdżakowy,
• Pieluszkowe zapalenie skóry,
• Grzybicze zapalenie sromu i pochwy,
• Grzybicze zapalenie jamy ustnej,
• Zapalenie kącików ust (angular cheilitis),
• Wyprysk łojotokowy,
• Przewlekła zanokcica.

Drożdże Malassezia furfur (Pityrosporum ovale) wywołują:

• Łupież pstry,
• Wyprysk łojotokowy.
• Zapalenie mieszków włosowych.

Czynniki predysponujące grzybic

• Cukrzyca,
• Ciąża
• Otyłość,
• Antybiotykoterapia,
• Choroby przebiegające z obniżeniem odporności.

Diagnoza

Żeby postawić diagnozę grzybicy wystarczy lekarzowi rodzinnemu lub dermatologowi typowy obraz i umiejscowienie chorobowo zmienionych zmian skóry i przydatków.

Dla potwierdzenia diagnozy grzybicy czasami potrzebne są badania laboratoryjne materiału pobranego ze zmienionych przez grzyba skóry, paznokci lub włosów.

Diagnostyka różnicowa

• Egzema atopowa,
• Wyprysk łojotokowy,
• Łuszczyca,
• Pityriasis rosea,
• Erythrasma (zakażenie bakterią Corynebacterium).

Leczenie

Do leczenia grzybicy skóry i paznokci stosuje się preparaty miejscowe. Mykozy skórne leczone są preparatami ekonazolu (Pevaryl), a grzybice paznokci leczone są preparatami amorolfin (Terbinafina).

Pityrasis versicolor (łupież pstry) w pierwszej kolejności leczy sie szamponami zawierającymi selen lub 50% propylenglykol alternatywnie szamponami zawierajacymi preparaty ketokonazolu.

Miejscowe leczenie grzybicy skóry:

• Preparaty imidazolu (klotrimazol, ekonazol)
• Preparaty amorolfiny (terbinafina)

Leczenie ogólne grzybicy skóry:

• Flukonazol 150 mg (1 kapsułka tygodniowo przez 2-6 tygodni)
• Terbinafin 250 mg (1 kapsułka dziennie przez 3-6 tygodni)

Candydozę leczy się miejscowo preparatami imidazolu (klotrimazol, ekonazol, mikonazol, ketokonazol).

Grzybicę paznokci można leczyć miejscowo lakierem do paznokci zawierającym amorolfin.

Leczenie ogólne grzybicy paznokci polega na zażywaniu tabletek Terbinafiny 250 mg w przypadku:

• Paznokci palców u rąk – 1 tabletka dziennie przez 6 tygodni,
• Paznokci palców u stóp – 1 tabletka dziennie przez 12 tygodni.