Opryszczka zwykła lub opryszczka pospolita, (łac. Herpes simplex) – choroba zakaźna wywołana przez wirusy HSV1 i HSV2 (Herpes simplex virus 1 i 2).

Występowanie

W populacji dorosłych Europy przeciwciała przeciwko HSV-1 wystepuje u 60-90% populacji a przeciwciała przeciwko HSV-2 u 5-40% populacji.

Herpes simplex wirus infekcje są wywoływane przez dwa typy wirusów: HSV-1 i HSV-2. Opryszczkę wargową wywołuje w 90% wirus HSV-1. Natomiast opryszczkę narządów płciowych wywołuje w 90% wirus HSV-2

Opryszczka narządów płciowych jest powszechną infekcją wywołaną wirusem herpes simplex HSV-1 lub HSV-2.

Pierwsze zakażenie może być bardzo bolesne w postaci bolesnych pęcherzyków.  Wirusy sa bardzo zakaźne. Około jednej trzeciej 30 latków jest zakażonych HSV-2. Zakażenie wirusem HSV-1 jest jeszcze częstsze – 4 na 5 osób jest nosicielami tego wirusa.

Do zakażenia wirusem HSV-2 dochodzi prawie wyłącznie drogą seksualną natomiast infekcja HSV-1 nastepuje zarówno drogą seksualną (seks oralny) jak również przez inne kontakty (pocałunek).

Prezerwatywa jest dobrym sposobem zabezpieczenia przed zarażeniem wirusem opryszczki narządów płciowych (ale nie 100% skutecznym)

Leczenie aciklovirem lub valaciclovirem opóźnia wzrost wirusów oraz zmniejsza zakaźność wirusem.

Opryszczka narządów płciowych

Opryszczka narządów płciowych wywoływana jest zwykle przez wirus HSV2,  a zakażenie występuje w wieku dorosłym poprzez kontakt seksualny (jedna z chorób przenoszonych drogą płciową).

U mężczyzn dotyczy żołędzi i napletka, czasem również są zmiany w cewce moczowej, powodując utrudnienie lub uniemożliwienie oddawania moczu. U kobiet zmiany pojawiają się na wargach sromowych, w pochwie, kroczu, czasami na wewnętrznej powierzchni ud a także na szyjce macicy. Niekiedy zajęte są pośladki. Uważa się, że zakażenie HSV2 u kobiet zwiększa ryzyko raka szyjki macicy.

U uprawiających seks analny może rozwinąć się zakażenie odbytnicy. Powikłaniem zakażenia HSV2 u tej ostatniej grupy jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Zakażenie wrodzone

Zakażenia noworodków najczęściej są spowodowane przez HSV-2 czyli wirusa pochodzącego z dróg rodnych kobiety, ma to miejsce podczas porodu drogą naturalną. Dlatego też zakażenie u kobiet w ciąży jest wskazaniem do cięcia cesarskiego.

Czynniki predysponujące

• Ekspozycja na silne promienie słoneczne,
• Obniżony stan ogólny,
• Stres psychiczny,
• Menstruacja,
• Debiut seksualny przed 15 rokiem życie,
• Ilość partnerów seksualnych,
• Partner z opryszczką wargową,
• Immunosupresja

Objawy

Pierwsze objawy pojawiają się od kilku dni do kilku tygodni po zakażeniu.W ponad 50% przypadków przebieg jest bezobjawowy. W pozostałych przypadkach pierwszorazowe objawy mogą być bardzo dokuczliwe :

• Ogólne poczucie choroby,
• Zmęcznie, bóle głowy, gorączka,
• Bolesność przy dotykaniu,
• Zaczerwienienie i opuchlizna skóry,
• Świąd lub ból,
• Bolesne pęcherzyki lub owrzodzenie,
• Bóle w trakcie mikcji.

Zajęcie nerwów okolicy narządów moczowo-płciowych powoduje objawy bólowe w sąsiadujących regionach :

• Cewka moczowa,
• Okolica odbytu,
• Pochwa i jej okolice,
• Penis i moszna,
• Pośladki i uda.

Najczęściej, ale nie zawsze, objawy nawracają ale w mniejszym nasileniu. Objawy nawrotowej opryszczki narządów płciowych trwają od 5 do 10 dni.

Diagnoza

Lekarz rodzinny, dermatolog lub ginekolog stawia diagnozę na podstawie typowych objawów i obrazu bolesnych pęcherzyków z następowymi owrzodzeniami i strupami. Czasami do potwierdzenia diagnozy konieczne jest pobranie materiału do badania laboratoryjnego po nakłuciu pęcherzyków sterylna igłą.

Diagnostyka różnicowa

• Zapalenie szyjki macicy,
• Grzybicze zapalenie pochwy (Candida albicans),
• Zapalenie pochwy Trichomonas vaginalis.
• Bakteryjne zapalenie pochwy.
• Nowotwór pochwy lub sromu,
• Choroba Behceta,
• Balanitis.

Powikłania

• Psycho-socjalne kiedy pacjent nie wie kiedy zaraża,
• Retencja moczu,
• Pareza pęcherza moczowego,
• Aseptyczne zapalenie opon mózgowych.
• Infekcje wtórne.
• Egzema herpeticum,
• Zapalenie korzonków krzyżowych (radiculitis sacralis),
• Zakażenie noworodka HSV w trakcie porodu (matka z opryszczką narządów płciowych nabytą w trzecim trymestrze ciąży)

Leczenie

Leczenie lekami przeciwwirusowymi należy wprowadzać jak najszybciej po pojawieniu sie pierwszych objawów.

Leczenie ogólne znajduje zastosowanie w zmianach nawrotowych, uporczywych, głównie w przypadku opryszczki narządów płciowych. W przyadkach uporczywych nawrotów utrudniających współżycie seksualne wskazane jest leczenie profilaktyczne (dłuższe lub krótsze okresy).

Acyklowir  jest lekiem działającym wybiórczo na DNA wirusa. Stosowany doustnie lub w postaci wlewów dożylnych (dożylne wlewy stosuje się głównie u osób z chorobami układowymi, leczonych immunosupresyjnie).

Ostatnio wprowadzono kilka skuteczniejszych pochodnych acyklowiru: walacyklowir, pencyklowir, famcyklowir.

Leki te działają jedynie na wirusy w okresie replikacji i  nie zapobiegają nawrotom.

Leczenie aciklovirem lub valaciclovirem opóźnia wzrost wirusów oraz zmniejsza zakaźność wirusem.

Koniecznym uzupełnieniem leczenia przeciw-wirusowego są leki przeciwbólowe stosowane miejscowo (lidokaina) lub ogólnie (paracetamol, NSAID).