Definicja

Trądzik młodzieńczy, trądzik pospolity (ang. acne vulgaris) – choroba skóry występująca w wieku pokwitania z różną intensywnością gdy pod wpływem zmian hormonalnych (nadmiernej stymulacji androgenowej) dochodzi do nadmiernego pobudzenia czynności gruczołów łojowych (łojotoku).

Występowanie

Jak sama nazwa wskazuje trądzik młodzieńczy występuje zwykle w wieku dojrzewania ale u niektórych pacjentów zmiany skórne utrzymują się do 50  roku życia.

Prawie wszyscy ludzie w wieku dojrzewania mają różnie nasilone zmiany skórne w formie trądziku. U 15-20% pacjentów przechodzi średnią lub ciężką postać trądziku pospolitego.

Badania z Europy i USA uznają trądzik za 3 z najczęściej występujących chorób skóry.

Objawy

Zmiany skórne występują na twarzy a czasami w górnych rejonach piersi i pleców. Zwykle zmiany skórne w przebiegu trądziku pospolitego ustępują bez pozostawienia blizn. Bardziej nasilone zmiany skórne w trądziku młodzieńczym pozostawiają czasami blizny.

Objawami trądziku są zaskórniki, grudki i krostki, popularnie nazywane wągrami lub pryszczami. Ich powstawanie wiąże się z nadmiernym wytwarzaniem łoju i wzmożonym rogowaceniem komórek przewodu wyprowadzającego gruczołów łojowych skóry. Nakładające się na siebie warstwy zrogowaciałego naskórka wypełniają przewód wyprowadzający i zamykają jego ujście. Zablokowane ujście przewodu gruczołu łojowego czopem łoju i zrogowaciałych komórek to tak zwany zaskórnik, który jest niezapalną postacią trądziku. W takim nagromadzeniu naskórka zrogowaciałego i łoju niektóre bakterie (szczególnie z gatunku Cutibacterium acnes), zawsze obecne na powierzchni skóry, rozwijają się szczególnie dobrze i wywołują proces zapalny, który może powodować pęknięcie ściany przewodu wyprowadzającego i rozwój zapalenia w okolicy gruczołu łojowego. Grudki stają się wtedy duże, czerwone i bolesne.

Przyczyny

Około 80% przyczyn trądziku to zmiany hormonalne w okresie pokwitania. Równocześnie wzrasta na skórze ilość bakterii wywołujących trądzik młodzieńczy. Czynniki genetyczne odgrywają grają również rolę w powstawaniu trądziku. Ryzyko trądziku pospolitego jest większa u dzieci rodziców którzy mieli ciężkie postacie trądziku w młodości.

Czynniki predysponujące

• leki antykoncepcyjne zawierające gestageny.
• glikokortykosteroidy,
• lit,
• kosmetyki na bazie olejków,
• zespół policystycznych jajników,
• przerost kory nadnerczy,
• nadużywanie hormonów anabolicznych,
• niektóre pokarmy.

Objawy

Zmiany skórne występują na twarzy a czasami w górnych rejonach piersi i pleców. Zwykle zmiany skórne w przebiegu trądziku pospolitego ustępują bez pozostawienia blizn. Bardziej nasilone zmiany skórne w trądziku młodzieńczym pozostawiają czasami blizny.

Objawami trądziku są zaskórniki, grudki i krostki, popularnie nazywane wągrami lub pryszczami. Ich powstawanie wiąże się z nadmiernym wytwarzaniem łoju i wzmożonym rogowaceniem komórek przewodu wyprowadzającego gruczołów łojowych skóry. Nakładające się na siebie warstwy zrogowaciałego naskórka wypełniają przewód wyprowadzający i zamykają jego ujście. Zablokowane ujście przewodu gruczołu łojowego czopem łoju i zrogowaciałych komórek to tak zwany zaskórnik, który jest niezapalną postacią trądziku. W takim nagromadzeniu naskórka zrogowaciałego i łoju niektóre bakterie (szczególnie z gatunku Cutibacterium acnes), zawsze obecne na powierzchni skóry, rozwijają się szczególnie dobrze i wywołują proces zapalny, który może powodować pęknięcie ściany przewodu wyprowadzającego i rozwój zapalenia w okolicy gruczołu łojowego. Grudki stają się wtedy duże, czerwone i bolesne.

Diagnostyka różnicowa

• trądzik różowaty,
• zapalenie mieszków włosowych,
• perioral dermatit (okołoustne zapalenia skóry),
• zespół policystycznych jajników,
• zmiany skórne jako objaw uboczny leczenia glikokortykosteroidami.

Leczenie

Nie powinno się wyciskać zmian trądzikowych bo to powoduje uszkodzenie gruczołów łojowych i nasilenie zmian zapalnych. Również nie powinno się nakłuwać igłą ropnych zmian zapalnych bo to powoduje powstawanie blizn. Wielu pacjentów odczuwa poprawę w czasie miesięcy letnich ponieważ słońce zmniejsza zapalenie skóry w przebiegu trądziku. Należy jednak opalać się ostrożnie i nie doprowadzać do poparzeń słonecznych. Nie należy używać tłustych kremów przeciwsłonecznych.

• preparaty powodujące złuszczanie naskórka (kwas salicylowy, kwas azelainowy, kwas mlekowy, kwas glikolowy),
• miejscowo działające antybiotyki (chloramfenikol, erytromycyna, klindamycyna),
• podawane doustnie antybiotyki (tetracykliny w szczególności minocyklina i doxacyklina),
• leki hormonalne (cyproteron, drospirenon),
• retinoidy działające miejscowo (adapalen, izotretynoina, tretynoina, retinol),
• retinoidy podawane doustnie (izotretynoina),

Bardzo ważna jest odpowiednia dieta, pozbawiona mleka, lodów, śmietany, czekolady, produktów tłustych i ostrych (w tym musztardy).

Należy przestrzegać następujących zasad higieny:

• nie szorować bezpośrednio żadnymi preparatami zmienionych chorobowo miejsc;
• zmywać dłonie mydłem, spłukiwać wodą i delikatnie masować ciało;
• czopy łojowe niezaczerwienione szorować szmatką ręcznikową po rozmiękczeniu w trakcie kąpieli;
• po 5 minutach od kąpieli posmarować miejsca zmienione chorobowo kremem natłuszczającym;
• po 20 minutach masować zaczopowane pory tamponem nasączonym tłustym kremem.