Zapalenie ucha środkowego

Definicja

Ostre zapalenie ucha środkowego jest infekcją w uchu środkowym. Najczęściej występuje do poprzedzającej infekcji górnych dróg oddechowych typu przeziębienie. W około 70% wywołane infekcją bakteryjną, w pozostałych przypadkach wirusową, Duża częstotliwość występowania ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci podobnie jak choroby przeziębieniowej traktowana jest jako naturalny fenomen w procesie dojrzewania systemu immunologicznego u dzieci.

Występowanie

Ostre zapalenie ucha środkowego jest najczęstszą bakteryjną infekcją u dzieci. Rzadko występuje u osób dorosłych. Do zachorowania dochodzi zwykle w okresie jesienno-zimowym. Najczęściej występuje u dzieci poniżej 2 roku życia. Około 70% dzieci ma minimum jeden epizod ostrego zapalenia ucha środkowego. Co piąte dziecko ma minimum 3 epizody ostrego zapalenia ucha środkowego.

Objawy

Bardzo silny i ciągły ból ucha u dziecka przeziębionego, występujący zwykle w nocy (bóle ucha w zapaleniu ucha środkowego są silniejsze w pozycji leżącej). Dziecko płaczące z bólu i osłabione wysoka gorączką (nawet powyżej 40 stopni Celsjusza), nie daje się uspokoić przytulaniem. Gorszy słuch w chorym uchu. Ból ucha często utrudnia dziecku jedzenie dlatego niemowlęta rezygnują nawet z ssania piersi ukochanej mamy a dzieci starsze mają gorszy apetyt. Po nieprzespanej nocy, zmęczeni rodzice przyprowadzają cierpiącą pociechę do lekarza rodzinnego.

Diagnostyka

Typowa dla ostrego zapalenia ucha środkowego anamneza ułatwia rozpoznanie. Lekarz rodzinny przy pomocy otoskopu stwierdza charakterystyczny obraz w chorym uchu, który potwierdza diagnozę : uwypuklony bębenek, przeświecający żółtawą barwą i o zmniejszonej ruchomości. Czasami błona bębenkowa jest pęknięta a w przewodzie słuchowym występuje ropna wydzielina pochodząca z zapalnie zmienionego ucha środkowego.

Leczenie

Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe to podstawowe leczenie w ostrym zapaleniu ucha środkowego. Bardzo ważne jest wysokie ułożenie głowy chorego dziecka (głowa wyżej niż pozostała część ciała). Ostre zapalenie ucha środkowego leczy się samoistnie w ciągu 3 dni nawet bez użycia antybiotyków (dotyczy to dzieci w grupie wiekowej od 1 do 12 lat). Dzieciom poniżej 1 roku życia oraz powyżej 12 roku życia jak również dorosłym lekarz rodzinny ordynuje antybiotyk z grupy penicylin. Kuracji antybiotykiem wymagają również dzieci poniżej 2 roku życia z obustronnym zapaleniem ucha środkowego oraz wszyscy pacjenci z perforowaną błoną bębenkową. Dobrze jest stosować krople do nosa obkurczające błonę śluzową (zwykłe lub zawierające efedrynę). Rzadko laryngolog stosuje paracentezę (bezbolesny zabieg nacięcia błony bębenkowej)przy uwypukleniu bębenka w ostrym zapaleniu ucha środkowego.

Komplikacje

Kiedy perforowana błona bębenkowa w ostrym zapaleniu ucha środkowego nie goi się wtedy zapalenie ucha przechodzi w postać przewlekłą. Konieczna jest wtedy konsultacja laryngologa, który wykonuje zabieg zamknięcia ubytku w błonie bębenkowej zwany myringoplastyką.

Niezwykle rzadką komplikacją w przebiegu ostrego zapalenia ucha środkowego jest zapalenie wyrostka sutkowego, zapalenie błędnika lub porażenie nerwu twarzowego. Wtedy konieczna jest natychmiastowa pomoc laryngologa.

Zapobieganie

Szczepienia przeciw bakteriom najczęściej wywołującym ostre zapalenie ucha środkowego (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae) zmniejsza ryzyko zachorowania. Podobnie jest w przypadku szczepienia przeciw grypie, które są skuteczne nie tylko w profilaktyce grypy ale również w zapobieganiu powikłaniom grypy do których zalicza się zapalenie ucha środkowego.

Zapalenie przewodu słuchowego

Definicja

Zapalenie skóry w przewodzie słuchowym z powodu infekcji, egzemy, łuszczycy lub alergii. Częste jest ostre zapalenie (mniej niż 6 tygodni), które jest wywołane infekcją bakteriami. Rzadko występujące – przewlekłe zapalenie – trwające dłużej niż 3 miesiące wywołane grzybami lub alergią kontaktową.

Występowanie

Częsta przyczyna wizyty u lekarza rodzinnego na całym świecie. Zdarza się u ludzi w każdym wieku. Często występujące, zwłaszcza w czasie lata, kiedy ludzie pływają w basenach i naturalnych zbiornikach wodnych. Dlatego zapalenie przewodu słuchowego nazywane jest uchem pływaka.

Objawy

Ból ucha lub w lżejszych przypadkach swędzenie w uchu. Czasami pogorszenie słuchu i bóle w czasie żucia pokarmów.

Diagnostyka

Lekarz rodzinny bada chore ucho przy użyciu otoskopu w którym stwierdza spuchnięty i zaczerwieniony przewód słuchowy.

Leczenie

Miejscowe leczenie kroplami do uszu zawierającymi kortyzon i antybiotyk szybko przynosi pacjentowi ulgę w przypadku bakteryjnego zapalenia przewodu słuchowego. U większości pacjentów konieczne jest stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (NSAID). Egzemę w przewodzie słuchowym leczy się preparatami kortyzolu a grzybicze infekcje leczy się lekami przeciwgrzybiczymi.

Zapobieganie

Używanie zatyczek do uszu w czasie pływania może zapobiegać zapaleniu przewodu słuchowego. Należy również ostrożnie i delikatnie używać pałeczek do uszu w trakcie zabiegów higienicznych. Pacjenci, którzy mają predyspozycje do dużej i twardej woskowiny powinni okresowo zgłaszać się do lekarza rodzinnego w celu usunięcia woskowiny zatykającej cały przewód słuchowy.