Szczepienie przeciw grypie

Szczepić się przeciw grypie czy nie ? Dylemat przed którym stoją pacjenci i ich rodziny każdego roku w sezonie jesienno-zimowym. Czy szczepionka ta rzeczywiście zapobiega grypie ? Czy warto wydać pieniądze na szczepionkę i szczepienie ? A co ze skutkami ubocznymi po szczepieniu ?

Czy wszyscy powinni się szczepić ?

Nie, absolutnie nie ! Szczepienie przeciw grypie zalecane jest dzieciom i dorosłym należącym do tak zwanych grup ryzyka (pacjenci z przewlekłymi chorobami serca, płuc, nerek, pacjenci chorzy na cukrzyce i z poważnymi zaburzeniami odporności). Szczepić się przeciw grypie powinny również kobiety ciężarne (ciąża powyżej 16 tygodnia). Jeżeli kobieta ciężarna należy do grupy ryzyka to szczepienie przeciw grypie zalecane jest już we wczesnej ciąży (poniżej 16 tygodnia ciąży). Do szczepienia przeciw grypie lekarze rodzinni powinni namawiać również  osoby starsze (powyżej 65 roku życia), ponieważ układ immunologiczny człowieka „słabnie” z wiekiem.

Kiedy powinniśmy się szczepić przeciw grypie ?

Najlepiej zaszczepić się już jesienią, zanim wirusy grypy pojawią się w dużej ilości. Po szczepieniu, organizm człowieka potrzebuje około 2 tygodni, zanim wyprodukuje przeciwciała przeciw wirusowi grypy. „Ochrona” trwa około 6-9 miesięcy. Sezon grypy zaczyna się pod koniec grudnia i osiąga apogeum w styczniu i lutym. Dlatego, żeby osiągnąć najlepszy efekt szczepienia powinniśmy zaszczepić się do końca grudnia. Można się również szczepić w trakcie sezonu grypowego ale wtedy istnieje ryzyko zachorowania na grypę zanim szczepionka zacznie działać.

Czy szczepionka działa przeciwko wszystkim wirusom grypy ?

Nie. W przyrodzie jest około 200 różnych wirusów które dają objawy grypy lub symptomy grypopodobne. Co roku, WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) typuje, które wirusy grypy będą dominowały w nadchodzącym sezonie. Czasami prognozy są bardziej trafne a czasami mniej i stąd się bierze różna skuteczność szczepionek przeciw grypie w różnych latach.

Przebycie naturalnej infekcji wirusem grypy daje dłuższą pamięć immunologiczną – dłuższą odporność trwającą do kilku lat – niż szczepienie przeciw grypie.

Niektórzy uważają, że efekt szczepienia przeciw grypie maleje u tych osób, które szczepią się co roku, w wyniku zmniejszonego wytwarzania nowych przeciwciał. Ale według innych badaczy wytłumaczeniem tego zjawiska może być lepsza odporność organizmu spowodowana wcześniejszymi szczepieniami.

O ile zmniejszamy ryzyko szczepiąc się przeciw grypie ?

Dla pacjentów z grup ryzyka szczepienie przeciw grypie może pacjentowi uratować życie. Dla zdrowych ludzi szczepienie przeciw grypie przynosi raczej małe efekty. Skuteczność szczepionki przeciw grypie wynosi średnio 60% co w praktyce oznacza, że trzeba zaszczepić 58 ludzi, żeby zapobiec jednemu zachorowaniu na grypę. Wnioski z raportu Cochrane z 2014 roku są takie, że szczepienie przeciw grypie u osób zdrowych przynosi umiarkowane efekty jeśli chodzi o zapobieganie objawów grypy i związanych z nimi absencją w pracy. Ale jedno jest pewne, że pacjent szczepiony przeciw grypie, ma mniejsze objawy chorobowe w przypadku zachorowania na grypę.

A co z objawami ubocznymi szczepionek przeciw grypie ?

Najczęstszymi objawami sa objawy miejscowe po szczepieniu : ból ramienia w miejscu iniekcji. Z objawów ogólnych najczęstsze są bóle mięśniowe i gorączka trwająca 1-2 dni po szczepieniu. Przeciwwskazaniem do szczepienia się szczepionką przeciw grypie jest alergia na składniki szczepionki. Poważne objawy alergiczne – anafilaksja – zdarza sie wyjątkowo rzadko. Raport Cochrane wyklucza związek szczepienia przeciw grypie z chorobami w rodzaju stwardnienie rozsiane, osłabienie wzroku czy choroby krwi.

Objawy grypy

Wiele osób uważa grypę za jedną z wielu chorób wirusowych wywołujących objawy infekcji górnych dróg oddechowych zwanych popularnie przeziębieniem. Nic bardziej mylnego ! Wirus grypy to nie to ten sam wirus, który wywołuje tak powszechne objawy „przeziębienia”. Grypa charakteryzuje się bardziej gwałtownym przebiegiem – wysoka gorączką (powyżej 38 stopni Celsjusza), uciążliwym kaszlem oraz silnymi bólami mięśni i głowy.

Powikłania grypy

Ale to co powinno nas skłaniać do szczepienia przeciw grypie to nie objawy grypy ale powikłania, które mogą wystąpić w następstwie tej choroby. Powikłania po przebytej grypie mogą wystąpić u każdego bez względu na wiek. Należą do nich :

• Zapalenie płuc
• Zapalenie oskrzeli
• Zapalenie ucha środkowego
• Zapalenie mięśnia sercowego
• Zapalenie kłębuszkowe nerek
• Zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych
• Zaburzenia psychiczne
• Nasilenie częstości napadów padaczkowych
• Zaostrzenie chorób przewlekłych, takich jak : astma, mukowiscydoza, przewlekła obturacyjna choroba płuc, niewydolność nerek, niewydolność serca
• Zawał serca
• Odrzucenie przeszczepu

Jak można zarazić się grypą ?

Wirus grypy przenosi się z osoby zakażonej na innych drogą kropelkową, na przykład gdy osoba ta kaszle lub kicha w niewielkiej odległości od osoby podatnej na zakażenie. Okres od zakażenia do pojawienia się objawów choroby wynosi średnio 2 dni. Osoba zakażona może zarazić zanim występują u niej objawy choroby, dlatego bardzo trudno uniknąć kontaktu z wirusem. Okres zakaźności u dorosłych zaczyna się zwykle jeden dzień przed wystąpieniem objawów i trwa przez około 5 dni od ich pojawienia się.

Jak można zapobiec grypie ?

Przestrzeganie zasad higieny, jak np. częste mycie rąk, wietrzenie pomieszczeń zamkniętych, zasłanianie ust i nosa podczas kaszlu to elementarne zasady zapobiegania infekcjom wirusowym przenoszonym droga kropelkową. Podstawowy sposób zapobiegania zachorowaniom na grypę oraz jej powikłaniom stanowią jednak szczepienia, których skuteczność wynosi około 80%. Ponieważ materiał genetyczny wirusa grypy podlega częstym mutacjom, każdą kolejną sezonową epidemię choroby wywołuje inny wariant wirusa. Oznacza to, że zachorowanie na grypę w jednym sezonie nie daje odporności na kolejne infekcje wirusem grypy w kolejnych sezonach.

Wskazania do szczepienia :

• Wszystkie dzieci od 6 miesiąca życia do ukończenia 5 lat oraz osoby w wieku powyżej 50 lat
• Kobiety planujące ciążę w czasie najbliższego sezonu epidemicznego
• Osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak : astma, choroby sercowo-naczyniowe, choroby nerek, wątroby, układu krwiotwórczego, metaboliczne (np. cukrzyca)
• Osoby z upośledzoną odpornością (w tym osoby zakażone wirusem HIV)
• Pracownicy placówek ochrony zdrowia
• Pensjonariusze placówek przewlekłej opieki pielęgnacyjnej lub medycznej, np. domów spokojnej starości
• Osoby mieszkające z osobami o zwiększonym ryzyku powikłań grypy, w tym szczególnie z niemowlętami poniżej 6 miesiąca życia, które same nie są szczepione.

Przeciwskazania do szczepienia :

• Uczulenie na białko jaja kurzego lub inne składniki szczepionki
• Wystąpienie zespołu Guillaina i Barrego w ciągu 6 tygodni po poprzednim szczepieniu
• Choroba o ostrym przebiegu z towarzyszącą gorączką, w tym przypadku szczepienie należy przełożyć aż do wyzdrowienia.

Wnioski :

Szczepienie przeciw grypie daje ograniczoną ochronę przeciw infekcji wirusem grypy ale ryzyko wynikające ze szczepienia jest minimalne. Szczepionkę przeciwko grypie można podać każdej osobie w wieku powyżej 6 miesięcy w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania lub przeniesienia choroby na inne osoby. Szczepienia są wskazane szczególnie u osób, u których ryzyko powikłań grypy jest największe oraz u osób pozostających z innymi w ścisłym kontakcie.