”Primum non nocere”  –  ”Przede wszystkim nie szkodzic”

Autorem jednej z naczelnych zasad etycznych w medycynie jest zgodnie z tradycja Hipokrates. Hipokrates – lekarz grecki, uwazany za jednego z prekursorow wspolczesnej medycyny. Obdarzony przydomkiem ”ojca medycyny”.  

Szkola medyczna Hipokratesa nacechowana byla troska o zdrowie chorego :

”Salus aegroti suprema lex” – ”Zdrowie chorego najwyzszym prawem”.

Wiele terminow medycznych wprowadzonych przez Hipokratesa jest uzywane do dzis, np. cancer – rak, diagnosis – rozpoznanie, prognosis – rokowanie, therapia – leczenie.

Od czasow antycznych, w ktorych zyl i leczyl swoich pacjentow Hipokrates, minelo prawie 2500 lat, ale mysli Hipokratesa na temat sztuki medycznej pozostaja wciaz aktualne w XXI wieku. Ponizej cytat z Przysiegi Hipokratesa w jezyku polskim, angielskim i szwedzkim. W kazdym jezyku ten cytat brzmi tak samo przekonywujaco dla wszystkich pracownikow sluzby zdrowia:

”Nigdy nie szkodzić, czasami wyleczyc , łagodzic często, pocieszać zawsze”.

“First do no harm, cure sometimes, treat often, comfort always.”

”Aldrig skada, om möjligt bota, ofta lindra, alltid trösta”.

Przysiega Hipokratesa zostala sformulowana okolo 2500 lat temu, a jej slowa sa wciaz aktualne…..Czy jako pracownicy sluzby zdrowia w codziennym zyciu zawodowym stosujemy sie do zalecen naszego mistrza ? W jaki sposob realizujemy swoisty “testament zawodowy” ojca medycyny Hipokratesa ?

“First do no harm”. ”Aldrig skada”. “Przede wszystkim nie szkodzic”. Pierwszym celem profesjonalistow medycznych powinno byc : nigdy nie szkodzic. W szwedzkiej sluzbie zdrowia – uwazanej za jedna z najlepszych na swiecie – roznego rodzaju komplikacjom w wyniku procesu leczenia ulega okolo 100 000 pacjentow rocznie. 100 000 odpowiada okolo 9 % wszystkich pacjentow hospitalizowanych w Szwecji (wedlug statystyk Socialstyrelsen). Z powodu komplikacji leczenia szpitalnego w szwedzkich szpitalach umiera rocznie okolo 3000 pacjentow.

“Cure sometimes”. ”Om möjligt bota”. “Czasami wyleczyc albo raczej jak jest to mozliwe wyleczyc.” W ubieglym wieku , dzieki wprowadzeniu szczepien na masowa skale wyeliminowano grozbe wielu chorob zakaznych. Natomiast powszechne stosowanie antybiotykow do leczenia infekcji spowodowalo, ze wiele powszechnie wystepujacych infekcji jest leczonych przez lekarzy rodzinnych. W minionych latach zanotowano duze sukcesy w leczeniu chorob ukladu krazenia oraz nowotworow. Ale nawet najdrozsze leki i najlepsze metody operacyjne  nie beda w stanie wyleczyc wszystkich znanych chorob dotykajacych obywateli nawet najbogatszych krajow swiata.

“Treat often”. ”Ofta lindra”. “Lagodzic czesto.” Nastepnym ambitnym celem dzialan sluzby zdrowia w stosunku do ludzi chorych jest ”czesto lagodzic dolegliwosci”. Do najbardziej dokuczliwych objawow dla pacjentow zaliczamy roznego rodzaju dolegliwosci bolowe. W tej materii – my profesjonalisci medyczni – mamy jeszcze wiele lekcji do odrobienia. W dalszym ciagu chorzy na choroby nowotworowe doswiadczajac trudnych do zniesienia bolow mimo istniejacych skutecznych lekow przeciwbolowych. Czesto ludzie umierajacy w hospicjach, szpitalach czy w swoich domach cierpia bol czy lek przed zblizajaca sie smiercia przy biernej postawie swoich rodzin czy opiekujacyh sie nimi lekarzy.

“Comfort always.” ”Alltid trösta”. “Zawsze pocieszac.” To przykazanie Hipokratesa – ojca medycyny – powinno byc dla wszystkich adeptow kierunkow medycznych drugim po “Przede wszystkim nie szkodzic.” A jak wyglada rzeczywistosc w placowkach  sluzby zdrowia – szwedzkich, polskich czy wszystkich innych placowkach medycznych – przychodniach, osrodkach zdrowia, szpitalach, klinikach, centrach medycznych – naszej globalnej wioski ? W Szwecji codziennosc wyglada tak, ze pielegniarki i lekarze czesto  nie maja nawet czasu zeby usiasc i spokojnie wypic kawe albo skorzystac z toalety. Trudno w takich warunkach okazywac empatie pacjentom. W wielu sytuacjach z pomoca przychodza rodziny pacjentow, woluntariusze i kapelani szpitalni poswiecajacy chorym swoj czas i serce i pocieszajacy chorych, ktorzy w trudnych chwilach potrzebuja obecnosci drugiego czlowieka.

Zainteresowanych pogłębieniem wiedzy na temat etyki lekarskiej zachęcam do odwiedzenia linków:

World Medical Association
Declaration of Geneva

http://www.generalpractice.eu/ethics.html

Läkarförbundets etiska regler

http://www.generalpractice.eu/etik.html

Przyrzeczenie lekarskie ze wstępu do Kodeksu Etyki Lekarskiej

http://www.generalpractice.eu/etyka.html